Fraai taalgebruik, af en toe oppervlakkige personages en sfeertekeningen

Het boek “De gevleugelde” van Arthur Japin is een non-fictie historische roman die gaat over het leven van Alberto Santos-Dumont (1873-1932). Hij was een tamelijk onbekende luchtvaartpionier die in zijn geboorteland Brazilië evenwel als een held wordt beschouwd.
De openingsscène is direct confronterend. Japin beschrijft daarin de sectie op het lichaam van Santos-Dumont door de patholoog Walther Haberfield in juli 1932. Daarbij gebeurt iets opmerkelijks.
De jonge Alberto groeit op in het huis aan de Zwarte Kreek, gelegen op de immense koffieplantage van zijn vader Henrique in Brazilië. In zijn vroege jeugd is hij onder de hoede van kindermeisje Guilhermina die een belangrijke rol in zijn opvoeding speelt.

Alberto is gebiologeerd door het verlangen van de mens om te vliegen, welke fascinatie sterk wordt aangewakkerd door de boeken van Jules Verne en een primitieve luchtballon die hij in Sao Paulo ziet opstijgen. Hij beijvert zich al vroeg om kleine ballonnen te maken die in het verhaal montgolfières worden genoemd. Dat woord stamt zonder twijfel van de befaamde gebroeders Montgolfier die zich tegen het einde van de achttiende eeuw met ballonvaart bezig hielden.
Vader Henrique verkoopt op enig moment de plantage en verhuist met zijn gezin naar Portugal. Alberto vertrekt later naar Parijs waar hij de mecanicien Albert Chapin ontmoet. Samen met de bouwers Lachambre en Machuron stortten zij zich op de ontwikkeling van bestuurbare luchtballonnen. Dat leidt tot grote faam in Parijs waar Alberto onder het oog van velen solo zeer gewaagde capriolen uithaalt in het luchtruim boven de stad.

Het pad van Alberto wordt gekruist door opmerkelijke mensen zoals de wereldbefaamde actrice Sarah Bernhardt bijgenaamd “De Goddelijke Sarah”. Ook Ernestine en haar dochter Berthe spelen een belangrijke rol in het leven van Alberto maar vooral van Albert.
Het leven van Alberto eindigt op tragische wijze. Hij pleegt nadat de ziekte multiple sclerose bij hem is vastgesteld, terug in Brazilië zelfmoord, naar verluidt omdat hij niet kon verkroppen dat zijn uitvinding inmiddels ook voor oorlogsdoeleinden werd gebruikt.

Arthur Japin is een van de toonaangevende auteurs in het literaire genre in Nederland. Zijn pen is vaardig, en ofschoon hij zich bij uitzondering wel eens bedient van een relatief onbekend woord is zijn schrijfstijl helder. Het taalgebruik is onberispelijk en foutloos zij het dat de zinsnede op blz. 131 “Zo wentelden zij het onheil af.” wat ongewoon aandoet.
Japin lardeert het boek in goede balans bij tijd en wijle met mooie maar niet vergezochte metaforen. Het lezen van het boek is voor de taalliefhebber een genot.
Zo is in het boek te lezen:

“Succes fokt afgunst. Trompettert de olifant, dan beginnen de muizen te piepen.”

Veel lezers van een boek wanen zich graag bij de gebeurtenissen ter plaatse wat een schrijver bereikt door de situatie zo beeldend en gedetailleerd mogelijk te beschrijven. Dat gebeurt in “De gevleugelde” af en toe maar voor het gevoel van sommige lezers wellicht in onvoldoende mate. Het privéleven van Alberto Santos-Dumont blijft op onderdelen enigszins duister. Mogelijk heeft de schrijver dat bewust aan de verbeeldingskracht van de lezer overgelaten.
Datzelfde geldt voor enkele andere personages in het boek, die niet diepgaand worden geschetst.
Het boek gaat over eigenzinnigheid, creativiteit, eenzaamheid, obsessie en dromen. Het verhaal is gebaseerd op feiten en maakt een geloofwaardige indruk. Lezenswaardig is het zeker, het boek brengt een vrij onbekende episode uit de luchtvaartgeschiedenis tot leven.

“De gevleugelde” krijgt drie sterren.