Lezersrecensie
IJzersterk slot van Vespasianus serie: Keizer van Rome
Het levenswerk is voltooid, maar daarmee is de passie van Robert Fabbri voor de oudheid nog lang niet verdwenen. Na negen delen Vespasianus en enkele losse titels die in de Romeinse oudheid spelen, zoals Magnus en Ariminius, heeft de in Zwitserland geboren, in Engeland opgegroeide en in Berlijn woonachtige bestsellerauteur zich nu op Alexander de Grote gestort. Waarom niet verder met Vespasianus als keizer, eventueel gevolgd door de verhalen over zijn twee zoons die ook het keizerschap bereikten: Titus en Domitianus?
‘De kans bestaat dat ik daar ooit toe besluit,’ legt Fabbri uit tijdens het uitgebreide Skype gesprek dat we voeren. ‘Maar Vespasianus als keizer leek me minder interessant omdat je je dan moet storten op de interne politieke verhoudingen in het oude Rome, met veel namen die bijna niemand iets zeggen en met onderwerpen die minder relevant zijn voor de hedendaagse mens.
De keuze voor Vespasianus als hoofdpersoon voor deze serie kwam voort uit Fabbri’s passie voor de oudheid. Al tijdens zijn carrière in de Britse film- en televisiewereld verslond hij zo’n beetje ieder boek dat hij kon vinden over de antieke wereld. En omdat hij geen zin meer had om als opnameleider ’s ochtends vroeg ergens in een weiland te staan wachten tot de “daar grazende koeien zo vriendelijk wilden zijn om precies voor de camera langs te lopen, zodat er wat leven kwam in het shot van de opkomende zon”, besloot hij te proberen om zijn leven om te gooien en van zijn hobby zijn beroep te maken. Een goede keus, want als internationaal erkende bestsellerauteur biedt zijn bestaan hem nu een mate van vrijheid die hij nooit eerder had ervaren.
Vol passie verwijst hij naar de boekenkasten vol met werken over de klassieke oudheid. Jaren van research zit erin, over de meest pietluttige onderwerpen, maar ja, als je iets wilt schrijven over een reis in de oudheid, moet je wel weten hoe de wegen eruit zagen, op wat voor manieren mensen zich voort bewogen etc. hetzelfde geldt voor wat en hoe ze aten, zich kleedden, de uitdrukkingen die ze gebruikten, de historische locaties die beschreven moesten worden.
‘De grote lijnen heb ik natuurlijk bij de klassieke historische auteurs vandaan: Suetonius, Tacitus, Cassius Dio. Maar de lol zit ‘m in de kleine details, in het tot leven brengen van een tijd die zo ver achter ons ligt.’
Hij had kunnen kiezen voor Caesar, of Nero of Caligula, zeg maar de grote kaskrakers uit de Romeinse geschiedenis, maar koos voor de relatief onbekende generaal Titus Flavius Vespasianus die in 69 AD keizer werd. Waarom niet een van de grote namen?
‘Vespasianus is een keizer met een menselijke maat. Hij kwam niet uit een puissant rijke patriciërsfamilie, hij heeft carrière moeten maken in het leger, heeft als militair ontzettend veel meegemaakt, heeft bijna alle uithoeken van het Romeinse Rijk gezien en is ook nog eens een praktische man met een geweldig gevoel voor humor. Toen hij keizer werd en de schatkist moest vullen, na het rampzalige regime van Nero, besloot hij belasting te heffen op urine. In die tijd werden pispotten dagelijks opgehaald bij de publieke latrines en bij particuliere huishoudens ten behoeve van de leerlooierijen en de vilterijen in de stad. Toen zijn zoon Titus hem hierover aansprak schijnt hij Vespasianus zich verdedigd te hebben door te stellen dat ‘Pecunia non olet’ ofwel ‘geld stinkt niet’. Maar ook maakte hij nog een ijzersterke grap op zijn sterfbed. In het oude Rome was het de gewoonte geworden om keizers na hun dood tot God te verheffen. Vespasianus verwees hiernaar vlak v oor zijn laatste ademtocht: ‘Ik geloof dat ik nu al in een God aan het veranderen ben…’
In de Vespasianus serie van Fabbri is een hoofdrol weggelegd voor de vrijgelaten slavin Caenis, een mysterieuze vrouw waarvan de antieke bronnen melden dat zij de maîtresse was van Vespasianus en grote invloed op hem uitoefende. Fabbri steekt zijn bewondering voor haar niet onder stoelen of banken. ‘Caenis was een bijzondere vrouw. Ze was de vrijgelatene van Antonia, de moeder van keizer Claudius, die achter de schermen een belangrijke rol speelde aan het Hof. Caenis was haar rechterhand, net zoals ze, na de dood van Antonia, de belangrijkste vertrouwenspersoon werd van Vespasianus.’ In de serie schildert Fabbri haar af als het politieke meesterbrein achter de politieke ambities van haar geliefde.
Negen uiterst succesvolle boeken rond dezelfde hoofdpersoon en net op het moment dat hij keizer werd, houdt de serie op. Is het niet jammer of afscheid te moeten nemen van een hoofdpersoon van wie je als auteur zoveel bent gaan houden?
‘Ja. Dus ik heb in mijn achterhoofd het idee om heel misschien verder te gaan met het leven van de beide zoons van Vespasianus: Titus en Domitianus, die later ook keizer werden. Daarmee kan ik de Flavische vertellingen nog een tijdje voortzetten, maar eerst nu Alexander de Grote…’
Vespasianus IX, keizer van Rome, is een Fabbri zoals je die mag verwachten, vol actie, afgewisseld met schitterende, soms bijna alledaagse scenes uit het leven van Vespasianus, Caenis en de mensen in hun omgeving. Dankzij de fenomenale historische kennis van Fabbri kan hij dit soort fragmenten schrijven als geen ander. Het is zo doorleefd dat je als lezer het gevoel hebt er zelf bij te zijn. Juist in het historisch alledaagse – zoals ook waar is voor Vespasianus – schuilt de grootsheid van deze serie. De verhaallijnen zijn ruim en haast thrillerachtig van opzet en nemen je mee langs belangrijke momenten in de geschiedenis van Rome, maar dat het Fabbri is gelukt om mensen uit die tijd zo realistisch te beschrijven dat ze als het ware ‘tot leven komen’ dat is zonder meer zijn grootste verdienste! Het slotdeel speelt voor een belangrijk deel in Israël, waar Vespasianus en zijn zoon Titus druk doende zijn de Joodse Opstand van 69 na Chr. te bedwingen. Als het bericht over de dood van keizer Nero hem bereikt, realiseert Vespasianus dat zijn kansen op het keizerschap alleen maar realistisch zijn als hij – onder invloed van Caenis - de grootst mogelijke zelfbeheersing aan de dag legt. Waar twee honden vechten om één been wordt in zijn situatie: waar drie keizers vechten om de troon, krijgt de vierde hem gewoon. Mooi voor Vespasianus en Caenis, het is de beide hoofdpersonen van harte gegund. En ook al is dit slotdeel prachtig geschreven, het zal de echte Vespasianus fans achterlaten met een groot gevoel van leegte. Wat de meesten van hen betreft had de serie nog wel een deeltje of tien mogen doorgaan!
Chris Houtman
‘De kans bestaat dat ik daar ooit toe besluit,’ legt Fabbri uit tijdens het uitgebreide Skype gesprek dat we voeren. ‘Maar Vespasianus als keizer leek me minder interessant omdat je je dan moet storten op de interne politieke verhoudingen in het oude Rome, met veel namen die bijna niemand iets zeggen en met onderwerpen die minder relevant zijn voor de hedendaagse mens.
De keuze voor Vespasianus als hoofdpersoon voor deze serie kwam voort uit Fabbri’s passie voor de oudheid. Al tijdens zijn carrière in de Britse film- en televisiewereld verslond hij zo’n beetje ieder boek dat hij kon vinden over de antieke wereld. En omdat hij geen zin meer had om als opnameleider ’s ochtends vroeg ergens in een weiland te staan wachten tot de “daar grazende koeien zo vriendelijk wilden zijn om precies voor de camera langs te lopen, zodat er wat leven kwam in het shot van de opkomende zon”, besloot hij te proberen om zijn leven om te gooien en van zijn hobby zijn beroep te maken. Een goede keus, want als internationaal erkende bestsellerauteur biedt zijn bestaan hem nu een mate van vrijheid die hij nooit eerder had ervaren.
Vol passie verwijst hij naar de boekenkasten vol met werken over de klassieke oudheid. Jaren van research zit erin, over de meest pietluttige onderwerpen, maar ja, als je iets wilt schrijven over een reis in de oudheid, moet je wel weten hoe de wegen eruit zagen, op wat voor manieren mensen zich voort bewogen etc. hetzelfde geldt voor wat en hoe ze aten, zich kleedden, de uitdrukkingen die ze gebruikten, de historische locaties die beschreven moesten worden.
‘De grote lijnen heb ik natuurlijk bij de klassieke historische auteurs vandaan: Suetonius, Tacitus, Cassius Dio. Maar de lol zit ‘m in de kleine details, in het tot leven brengen van een tijd die zo ver achter ons ligt.’
Hij had kunnen kiezen voor Caesar, of Nero of Caligula, zeg maar de grote kaskrakers uit de Romeinse geschiedenis, maar koos voor de relatief onbekende generaal Titus Flavius Vespasianus die in 69 AD keizer werd. Waarom niet een van de grote namen?
‘Vespasianus is een keizer met een menselijke maat. Hij kwam niet uit een puissant rijke patriciërsfamilie, hij heeft carrière moeten maken in het leger, heeft als militair ontzettend veel meegemaakt, heeft bijna alle uithoeken van het Romeinse Rijk gezien en is ook nog eens een praktische man met een geweldig gevoel voor humor. Toen hij keizer werd en de schatkist moest vullen, na het rampzalige regime van Nero, besloot hij belasting te heffen op urine. In die tijd werden pispotten dagelijks opgehaald bij de publieke latrines en bij particuliere huishoudens ten behoeve van de leerlooierijen en de vilterijen in de stad. Toen zijn zoon Titus hem hierover aansprak schijnt hij Vespasianus zich verdedigd te hebben door te stellen dat ‘Pecunia non olet’ ofwel ‘geld stinkt niet’. Maar ook maakte hij nog een ijzersterke grap op zijn sterfbed. In het oude Rome was het de gewoonte geworden om keizers na hun dood tot God te verheffen. Vespasianus verwees hiernaar vlak v oor zijn laatste ademtocht: ‘Ik geloof dat ik nu al in een God aan het veranderen ben…’
In de Vespasianus serie van Fabbri is een hoofdrol weggelegd voor de vrijgelaten slavin Caenis, een mysterieuze vrouw waarvan de antieke bronnen melden dat zij de maîtresse was van Vespasianus en grote invloed op hem uitoefende. Fabbri steekt zijn bewondering voor haar niet onder stoelen of banken. ‘Caenis was een bijzondere vrouw. Ze was de vrijgelatene van Antonia, de moeder van keizer Claudius, die achter de schermen een belangrijke rol speelde aan het Hof. Caenis was haar rechterhand, net zoals ze, na de dood van Antonia, de belangrijkste vertrouwenspersoon werd van Vespasianus.’ In de serie schildert Fabbri haar af als het politieke meesterbrein achter de politieke ambities van haar geliefde.
Negen uiterst succesvolle boeken rond dezelfde hoofdpersoon en net op het moment dat hij keizer werd, houdt de serie op. Is het niet jammer of afscheid te moeten nemen van een hoofdpersoon van wie je als auteur zoveel bent gaan houden?
‘Ja. Dus ik heb in mijn achterhoofd het idee om heel misschien verder te gaan met het leven van de beide zoons van Vespasianus: Titus en Domitianus, die later ook keizer werden. Daarmee kan ik de Flavische vertellingen nog een tijdje voortzetten, maar eerst nu Alexander de Grote…’
Vespasianus IX, keizer van Rome, is een Fabbri zoals je die mag verwachten, vol actie, afgewisseld met schitterende, soms bijna alledaagse scenes uit het leven van Vespasianus, Caenis en de mensen in hun omgeving. Dankzij de fenomenale historische kennis van Fabbri kan hij dit soort fragmenten schrijven als geen ander. Het is zo doorleefd dat je als lezer het gevoel hebt er zelf bij te zijn. Juist in het historisch alledaagse – zoals ook waar is voor Vespasianus – schuilt de grootsheid van deze serie. De verhaallijnen zijn ruim en haast thrillerachtig van opzet en nemen je mee langs belangrijke momenten in de geschiedenis van Rome, maar dat het Fabbri is gelukt om mensen uit die tijd zo realistisch te beschrijven dat ze als het ware ‘tot leven komen’ dat is zonder meer zijn grootste verdienste! Het slotdeel speelt voor een belangrijk deel in Israël, waar Vespasianus en zijn zoon Titus druk doende zijn de Joodse Opstand van 69 na Chr. te bedwingen. Als het bericht over de dood van keizer Nero hem bereikt, realiseert Vespasianus dat zijn kansen op het keizerschap alleen maar realistisch zijn als hij – onder invloed van Caenis - de grootst mogelijke zelfbeheersing aan de dag legt. Waar twee honden vechten om één been wordt in zijn situatie: waar drie keizers vechten om de troon, krijgt de vierde hem gewoon. Mooi voor Vespasianus en Caenis, het is de beide hoofdpersonen van harte gegund. En ook al is dit slotdeel prachtig geschreven, het zal de echte Vespasianus fans achterlaten met een groot gevoel van leegte. Wat de meesten van hen betreft had de serie nog wel een deeltje of tien mogen doorgaan!
Chris Houtman
2
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Chris Houtman
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
