Kort verhaal over schaken vol symbolisme!

De titel van dit boekje geeft precies aan wat je in de kuip hebt: een korte roman over schaken. We praten de jaren ’40 als de grootmeester Czentovic aanmonstert op de stoomboot richting Buenos Aires. Onze verteller (Zweig zelf?) is gefascineerd door deze personage en haalt de zakenman McConnor over een wedstrijd te ‘kopen’. Czentovic gaat hierop in en veegt Zweig, McConnor en de andere verenigde schaakliefhebbers op het schip, moeiteloos van het bord. Tot, tijdens de tweede pot zich opeens ene meneer B. aandient (Bern?) die met enkele briljante tips een remise weet te forceren.
Zweig raakt in gesprek met B., die een voormalige gevangene van de nazi’s blijkt te zijn. Om de dodelijke verveling van zijn eenzame opsluiting te doorbreken, heeft hij zich met behulp van een schaakboekje verloren in het schaken, zelfs zover dat hij in zijn hoofd partijen tegen zichzelf is gaan spelen, hierbij het risico nemend zijn persoonlijkheid te splijten.
Meneer B. is kortom niet meer helemaal goed in zijn hoofd en dat doet hem ook de schaakpot verliezen: Czentovic speelt zo tergend traag dat B. allerlei parallelle wedstrijden in zijn hoofd begint te spelen, en uiteindelijk haalt hij deze partijen door elkaar.
Dit is zo’n boek dat stijf staat van het symbolisme en de dubbele lagen. Staat de raadselachtige verloren schaakpot voor de desolate staat van de wereld ten tijde van de Tweede Wereldoorlog? Staat Czentovic (een ongeletterde Russische boer) symbool voor de bruutheid en stompzinnigheid van de nieuwe opkomende machten? (Hitler en Stalin). Het zou kunnen...
Wel las ik later ergens dat Stefan Zweig een Oostenrijkse schrijver van joodse afkomst was, die vlak voor de oorlog vluchtte uit Oostenrijk, maar vlak na de afronding van deze novelle samen met zijn vrouw uit het leven stapte in 1942. Dat geeft dit bijzondere boekje zonder meer een extra lading…