Ravenhart benut zijn mogelijkheden onvoldoende

Leuk! Een historische roman die nu eens een wat minder bekend stukje van de Nederlandse geschiedenis in de schijnwerpers zet: de opstand van de Friezen tegen de Romeinen in 28 na Christus. Ook leuk: het vleugje fantasy in de roman – niet door de aanwezigheid van elfen en dwergen en magie, maar door de geheimzinnige macht van de goden in het heilige Baduhennawoud.

Ravenhart is de eerste Nederlandstalige roman van Jan Visser. Eerder schreef hij – in eigen beheer – de Engelstalige fantasytrilogie The Revelations Saga. Ravenhart is uitgegeven bij uitgeverij Noordboek, dat zich richt op boeken die een link hebben met Noord-Nederland.

Hoofdpersoon is Rudgar uit het dorpje Brettel, niet ver van Velsen. Hij is de zoon van Andrus, een boer met veel aanzien, voornamelijk omdat Andrus voor de Romeinen vocht in de slag bij het Teutoburgerwoud. Terwijl de onrust onder de Friezen groeit vanwege de belasting die ze moeten betalen in ruil voor hun onafhankelijkheid en het Castellum Flevum dat is gebouwd vlakbij een heilig woud, wordt Rudgar verliefd op de Romeinse Claudia. Als een nieuwe landvoogd de belastingen verhoogt, breekt een opstand uit. De Friezen vechten voor hun vrijheid, maar Rudgar belandt in een loyaliteitsconflict: zijn volk aan de ene kant en zijn geliefde Claudia aan de andere.

Zoals gezegd is het onderwerp van dit boek is interessant. Er is weinig bekend over dit stukje geschiedenis. De slag bij het Baduhennawoud, waarop het verhaal is gebaseerd, wordt weliswaar beschreven door Tacitus, maar het is niet eens bekend waar het woud heeft gelegen. Enkele figuren uit het boek zijn historisch: Olennius bijvoorbeeld, die door zijn belastingen de lont in het kruitvat steekt, of Cruptorix, de vader van Rudgars geliefde Claudia. Maar voor de rest kon Visser zijn fantasie de vrije loop laten. De thema’s – vrijheidsstrijd, liefde en de macht van de goden – bieden daartoe alle kansen.

Toch komen die thema’s onvoldoende uit de verf. Visser heeft weliswaar talent – hij schrijft snel en soepel -, maar toch lijkt ook dit boek weer te vroeg te zijn verschenen. Veel plotlijnen zijn nauwelijks uitgewerkt en Vissers drang om de lezer historische informatie te geven, zit het verhaal zelf regelmatig in de weg.

Zo begint hij het boek met een proloog, die achtergrond van het verhaal schetst: het Teutoburgerwoud, de relatie tussen Romeinen en Friezen, de belastingen. Zoiets kan prima in het verhaal zelf verwerkt worden zonder dat de lezer zich ervan bewust is. Sterker nog, Visser probeert dat ook te doen. Hij slaagt er alleen niet in die informatie goed te doseren. Hij herhaalt veel – bijvoorbeeld de informatie van de proloog – en in veel dialogen wordt onnodig lang en op een gedwongen manier de achtergrond van de situatie geschetst.

Interessante plotlijnen zijn ruim voorhanden: de liefde van Rudgar en Claudia, de dubbele agenda van de leider van de Friezen, de complexe relatie tussen Rudgar en zijn moeder en de verhouding van Rudgar tot de goden.

Ook hier laat Visser veel liggen. Rudgar en Claudia krijgen veel te weinig ruimte – hun liefde wordt nauwelijks invoelbaar, waardoor je als lezer niet werkelijk meeleeft met Rudgars dilemma’s. Er is te veel tell en te weinig show. Ernstiger: geen van de personages heeft een werkelijke innerlijke drang. Ofwel: extern conflict is er genoeg, maar intern conflict ontbreekt vrijwel geheel. Waar gaat dit boek nu écht over? Vraag je je dan af. We horen Rudgar luidop ‘denken’ over de vragen die Claudia’s vader opwerpt omtrent het bestaan van de goden, maar we voelen zijn verwarring nergens. We horen de Friese leider Murk praten over de ontberingen van de Friezen, maar we voelen ze niet. Sterker nog: er wordt volop mede gedronken en er is zoveel op houtvuur gebraden varkensvlees, dat je graag zou willen aanschuiven.

Vissers stijl ten slotte is afstandelijk en sterk chronologisch. ‘Ze stroomden naar buiten en verzamelden zich bij het altaar waar Elwerun al op hen stond te wachten. Er werd een jonge stier geslacht en aan Wodan geofferd. Daarna vertrokken ze naar de brug,’ beëindigt hij bijvoorbeeld een scene op pagina 104. Hij laat de kans echter liggen om de geur van het bloed te beschrijven, de sfeer van de plechtigheid. En dat zorgt ervoor dat je niet werkelijk wordt meegezogen in het verhaal.

Toch krijgt het boek drie sterren. Op het randje. Ravenhart is namelijk wel een interessant boek dat je als lezer inzicht geeft in een vergeten stukje geschiedenis. Het leest snel weg en staat bol van de mogelijkheden. Die mogelijkheden zijn alleen net niet voldoende benut.