Debuut met potentie en problemen

Een aantal weken geleden kreeg ik de kans om mee te doen aan de kerstleesclub die georganiseerd werd door Storm Publishers en debuterend auteur Mara Li. In ruil voor een gratis leesexemplaar moesten alle deelnemers een eerlijke recensie schrijven, wat ik bij deze dus doe.

Waar gaat het verhaal over?

Ik ben in de zee geboren. In de nacht dat mama moest bevallen, rolden de golven als reuzen naar het strand en krijste mijn moeder als de meeuwen. Ze riep net zo lang om de zee tot mijn vader er gehoor aan gaf en haar zwoegende lichaam in zijn armen naar buiten droeg. Daar lag ze in een witte jurk op haar rug in de modder, haar benen wijd in de branding. De golven trokken me naar buiten. Voordat mijn vader me vast kon grijpen, had ik al kennis gemaakt met het zilte water.

Nimue kent haar moeder slechts uit verhalen. Na een allesverwoestende storm verlaat ze haar vissersdorp om samen met haar broertje Arthur naar haar op zoek te gaan. In een continent waar de Zwarte Griep steeds meer mensen het leven kost, reist Nimue haar familiegeschiedenis achterna in de hoop dat het zal leiden naar hun moeder. Tijdens haar tocht vertoont een in flarden mist gehulde gestalte zich steeds weer aan haar. Waarom wordt ze door hem achtervolgd? En welke connectie hebben Nimue en Arthur met de Andere Wereld, de sfeer van de geesten?

Wat vond ik ervan?

Laat ik beginnen met de world building. Ik ben een groot fan van YA en fantasy en heb meerdere dystopische boeken gelezen. Bovendien ben ik een enorme liefhebber van Keltische legendes en de geschiedenis van het oude Rome en Griekenland, waardoor de omschrijving van het boek, waarin stond dat het boek gebaseerd was op onder andere de Arthurlegende, me erg aantrok. De combinatie van dystopie en legende was echter een erg ongemakkelijke. Geen van beide aspecten komt goed uit de verf.
Aan de ene kant hebben we de legende van de Selkie – een zeehond die in een vrouw kon veranderen en op het land kon rondlopen en verliefd werd op een gewone man. Zolang de man de zeehondenhuid verstopt hield (soms in opdracht van de Selkie zelf maar soms ook tegen haar wil), kon zijn vrouw niet van hem weggaan, maar zodra de vrouw haar huid terugvond zou ze terug veranderen en weg zwemmen. Deze legende wordt verweven met Nimue's vrouwelijke familielijn. Aan de andere kant is er de dystopische wereld. De Aarde is geraakt door een meteorietinslag die grote golven heeft veroorzaakt en een aantal landen heeft overstroomd. Alleen Groot-Brittannië wordt genoemd, waardoor je als lezer niet weet welke landen er nog meer getroffen zijn. Natuurlijk hoef je als lezer niet per se te weten welke landen nog meer getroffen zijn, maar het is wel belangrijk om te weten waarom een inslag van een meteoriet er schijnbaar voor heeft gezorgd dat het hele politieke en economische systeem dat we nu kennen op de schop is gegaan en Rome het nieuwe centrum is van een nieuw Europa. Voor mij is hier geen logica in te vinden. Hoe kan een natuurramp ervoor zorgen dat het hele systeem van nationalistische staten en open markt economieën verdwijnt? Ik kan me voorstellen dat de inslag van een meteoriet een verwoestend effect heeft op de ecologie, dat er landen en steden met de grond gelijk zijn gemaakt, en dat er behoefte is aan wereldwijde samenwerking om de nawerkingen van de ramp te boven te komen, maar als we kijken naar de manier waarop landen zowel samenwerken als proberen zichzelf te beschermen tijdens grote gebeurtenissen valt de toekomstvisie die in dit boek voorgesteld wordt niet te rijmen met de realiteit. Als de toekomstvisie zo afwijkt van de realiteit wil ik weten waarom dit zo is. Vooral aangezien het nieuwe centrum van Centraal Europa (de nieuwe naam voor Europa) ook nog eens Rome is, een stad die in onze huidige tijd totaal geen machtspositie meer inneemt op Europees of internationaal niveau.
Deze bovenstaande onlogica heb ik geprobeerd opgehelderd te krijgen tijdens een vragenrondje aan de auteur (iets wat erg leuk was en wat ik zeer op prijs stelde!). Het antwoord op mijn vraag hielp me echter niet echt om de onlogica weg te nemen.
Mijn vraag was: 'Ik ben zeer benieuwd waarom Rome in jouw verhaal het machtscentrum is, terwijl Italië al lang niet meer één van de belangrijkste machthebbers is in het hedendaagse Europa?'
Mara's antwoord: 'Goede vraag! Heel slim. Als auteur weet je altijd een paar dingetjes die niet in het boek komen, uiteindelijk. Toen Europa in de huidige vorm uit elkaar was gevallen, moesten ze er een nieuw model van maken. Ik denk dat de machthebbers er expres voor kozen om een model te kiezen dat gebaseerd is op de klassieke oud-Europese culturen. Rome en het Romeinse rijk is dan natuurlijk lichtend voorbeeld. Ook het Romeinse rijk had een periferie: de buitenrand van hun rijk, meer bedoeld als schild tegen de barbaarse volken.'
Er zijn meerdere elementen aan dit antwoord die niet logisch zijn. De klassieke Oudheid is inderdaad vaker gebruikt als voorbeeld, maar wel door deze aan te passen aan en toe te passen op de periode waarvoor het als voorbeeld moet dienen. Geen enkel rijk uit het verleden kan exact gerepliceerd worden, simpelweg omdat omstandigheden veranderen. Dat Rome dus als voorbeeld wordt gekozen is inderdaad logisch, maar dat Rome daarom wederom als machtscentrum wordt aangemerkt slaat nergens op. Het nieuwe 'Rome' zou dan een politiek centrum uit onze huidige tijd hebben moeten zijn. Een stad als Brussel bijvoorbeeld. Daarnaast is het inderdaad zo dat Rome een periferie had, zoals hierboven staat. Een periferie die nodig was als verdediging tegen Germaanse stammen, om het centrum te voorzien van hoognodige voorraden als graan, hout, slaven etc. Maar wat is het nut van de periferie in dit verhaal? Er wordt geen melding gemaakt van binnenvallende stammen... Een verdedigbare rijksgrens is het dus niet. Waarom is het dan een periferie naar Romeins voorbeeld? In het verhaal vinden we eerder een periferie zoals die bestond tijdens de Industriële Revolutie. Een periferie waar het leven grotendeels bestaat uit landbouw, veehouderij, visserij en waarschijnlijk aanverwante ambachten.
Sowieso doet veel in het verhaal meer aan Industriële Revolutie denken dan aan het Romeinse Rijk. Een aantal keer wordt in het boek verwezen naar de grote hoeveelheid boorplatformen en fabrieken en de daarmee gepaard gaande verregaande milieuvervuiling. Hoewel deze aspecten goed aangestipt worden door middel van luchtvervuiling in de steden, ondrinkbaar water, zure regen die blaren en zweren veroorzaakt etc. zijn ook hierin een aantal keer onlogische dingen geslopen. Zo is er een muur gebouwd om het centrum om de vervuiling binnen het centrum te houden, maar hoe zou een muur kleine deeltjes die zich in de lucht bevinden en verplaatst worden door de wind tegen moeten houden? En als het water zo vervuild is dat het niet drinkbaar is, moet je als moeder zijnde wel helemaal van lotje getikt zijn als je in de zee wilt bevallen.
Hierboven heb ik ook heel even de ecologie van de Aarde aangestipt. Ook hier is iets raars mee aan de hand in het verhaal. Je zou verwachten dat een meteoriet inslag die het complete politieke en economische systeem heeft veranderd en grote golven heeft veroorzaakt ook gevolgen heeft op de langere termijn, maar hier lijkt totaal geen sprake van.
Er is in het boek ook nog sprake van een Zwarte Griep, een ziekte die zo dodelijk is dat Nimue's oom bereid was (of is) om kinderlevens op te offeren om een remedie te vinden. Hoewel dit erg spannend is (vooral omdat de gaven van Nimue, haar moeder en oma hier een link mee hebben), blijft de ziekte wat op de achtergrond van het verhaal hangen. Iedereen is bang voor het bedrijf dat kinderen steelt, maar niemand lijkt op het idee te komen om kinderen van de straat te houden (of het nu wezen zijn of niet). Bovendien lijkt niemand in het verhaal de ziekte te kennen of gehad te hebben totdat er bijna aan het einde van het verhaal eindelijk een verwijzing naar is. Als de ziekte daadwerkelijk een epidemie was en zo'n groot probleem dan zou je toch verwachten dat mensen ervan gehoord hebben en er bang voor zijn.
Het is niet mijn bedoeling om de schrijfster hier onderuit te halen en ik stel haar moeite om mijn vragen te beantwoorden erg op prijs! Maar dat neemt niet weg dat ik het gevoel heb dat er aspecten zijn aan de worldbuilding in het verhaal waar niet goed over nagedacht is.

De gebeurtenissen in het boek zijn afwisselend mooi en spannend, maar soms ook iets te toevallig en opsommerig. Ik vond het verhaal rondom Nimue, haar moeder en oma prachtig en was zeer benieuwd naar de familiegeschiedenis. Jammer genoeg worden de spannende stukjes omtrent deze geschiedenis en de gaven van de vrouwen in Nimue's familie afgewisseld met lange, soms wat droge, beschrijvingen en gebeurtenissen die ietwat uit de lucht komen vallen. Op een gegeven moment gaan Nimue en haar broertje Arthur op zoek naar hun verdwenen moeder. Op hun tocht komen ze een boer tegen die hen meeneemt. Op de boerderij vind Nimue een kompas dat een familie erfstuk blijkt te zijn van de boer. De volgende dag als Nimue en Arthur weer op weg gaan, blijkt de boer hen het kompas meegegeven te hebben. Vlak daarna hebben Nimue en Arthur ineens een kompas nodig om het noorden te vinden. Dit soort gelukkige 'toevaligheden' vinden het gehele boek door plaats, waardoor je als lezer al snel doorhebt dat dit een soort trucje is van de schrijfster om te zorgen dat haar hoofdpersoon op het juiste moment de juiste personen en attributen tegenkomt die haar verder kunnen helpen op haar zoektocht. Nu is het natuurlijk zo dat dit wel vaker in verhalen gebeurt, maar niet op zo'n overduidelijke manier. De scène met het kompas had makkelijk anders opgezet kunnen worden, waarbij het kompas bijvoorbeeld van Nimue's eigen vader was geweest en gegeven aan zijn zoon als erfstuk. Een stukje thuis dat ze meenemen op hun reis. Zo'n oplossing was minder toevallig geweest en had meteen ook een emotionele waarde toegevoegd.
Om terug te komen op het opsommerige aspect. Een aantal scènes voelen teveel aan als een 'en toen gebeurde er dit', 'en toen deden ze dat', waardoor het verhaal aan spanning inboet. De spanningsboog in het verhaal is sowieso nogal schokkerig. Het verhaal komt langzaam op gang, maar als Nimue meer over haar moeder en zichzelf leert, wordt het spannend. Helaas zakt daarna de spanning weer in doordat Nimue en Arthur op reis gaan en deze reis te lang een aaneenschakeling van bovengenoemde toevalligheden is. De spanning komt pas weer op gang als Nimue en Arthur bij een groep vreemde kinderen terechtkomen. Maar ook hierna zakt de spanning weer wat in doordat het te lang duurt voordat er weer iets spannends gebeurt. Hierdoor is de spanningsboog in plaats van een mooie oplopende boog met een spetterende climax, eerder een soort heuvelachtig landschap waarbij je heuvelopwaarts en heuvelafwaarts blijft gaan.

Door alle kritiek lijkt het misschien alsof het verhaal niet de moeite van het lezen waard is. Dat is absoluut niet zo. Er zitten hele mooie stukjes in. Vooral de gedeeltes waarin de oude Keltische legendes gebruikt worden om een tragische familiegeschiedenis en mysterieuze gebeurtenissen te creëren, zijn ontzettend goed geschreven. Ook de personages in het boek vond ik leuk en goed uitgewerkt.
Ik heb alleen wel het gevoel alsof de schrijfster teveel aspecten heeft geprobeerd te verweven in een enkel verhaal, waardoor geen van alle helemaal uit de verf komen. Er is een dystopische wereld, maar die wordt zo summier beschreven dat het bijna een soort 'geest' op de achtergrond is, er is een familiegeschiedenis en mysterieuze gaven maar deze krijgen te weinig aandacht om volledig uitgewerkt te worden, er is milieuvervuiling en een dodelijke ziekte, maar beide worden als afschrikwekkend iets gebruikt zonder dat ze ook echt indruk maken, er zijn geesten en slechterikken, maar beide worden zo summier aangestipt dat ze niet tot leven komen. Er is gewoon teveel aan de hand om een goed uitgewerkt geheel te maken, waardoor alle aspecten helaas te oppervlakkig blijven. Dit is voor mij dan ook de grootste reden waarom het verhaal me met een gevoel van onbegrip en lichte frustratie achterliet in plaats van voldaanheid.

Ik hoop dat de aspecten die ik aangestipt heb in de vervolgdelen beter uit de verf zullen komen en grondiger uitgelegd worden, zodat het verhaal weer logisch wordt. Ondanks mijn kritiek ben ik toch wel benieuwd hoe Nimue's verhaal verder gaat, of ze haar moeder terug zal vinden en of ze haar gaven zal leren begrijpen en gebruiken.