Leven in twee culturen

In Brieven in Urdu vertelt Naema Tahir (1970) vijf verhalen van mensen met Pakistaanse roots die naar het Westen zijn geëmigreerd. Zowel culturele als economische factoren zorgen ervoor dat zij steeds verder vervreemden van hun familieleden die in het Oosten zijn achtergebleven. Toch blijven de levens van beide partijen nauw met elkaar verbonden. Enerzijds voelen migranten zich vaak financieel verantwoordelijk voor hun verwanten, anderzijds wordt hun nieuwe levensstijl, met de bijbehorende vrijheden, niet altijd door hun (groot)ouders geaccepteerd. Brieven in Urdu biedt een verzameling aangrijpende verhalen waarin de moeilijke én mooie kanten van emigratie aan bod komen.

In dit boek maken we kennis met vijf personen van Pakistaanse afkomst die in het buitenland wonen: een man die naar de Verenigde Staten vertrekt en zijn tweelingbroer in Pakistan achterlaat, een Nederlands-Pakistaans meisje dat haar schoolvakantie in Lahore doorbrengt om Urdu te leren, een Engels-Pakistaanse vrouw die vastzit in een gedwongen huwelijk, een importbruid die in Rotterdam bij haar dominante schoonmoeder inwoont, en een succesvolle carrièrevrouw die voor de Verenigde Naties in Geneve werkt.  Vijf verschillende personen die tegen soortgelijke problemen aanlopen. Hoe bouw je een leven op in een totaal andere samenleving? Hoe houd je de familie-eer in stand? Hoe ga je om met familieleden die er andere denkbeelden op nahouden?

Het mooist aan deze roman is de manier waarop Naema Tahir ons meeneemt in de gevoels- en gedachtewereld van de hoofdpersonen waarin heimwee, hoop, trots, verlangen en eenzaamheid de boventoon voeren. De gedetailleerde beschrijvingen van dagelijkse dilemma’s en onzekerheden geven inzicht in de complexiteit van het constant moeten laveren tussen twee culturen. Bijvoorbeeld wanneer het over de opvoeding van een dochter gaat:

“Was zij soms een Engelse vrouw die ontzettend van haar kinderen hield en dat ook dagelijks tegen hen zei, maar die haar kinderen ondertussen groot liet worden in de handen van vreemden, in opvangen en crèches? Was zij soms een Engelse vrouw, die haar kinderen zodra het mogelijk was, zo veel mogelijk vrijheid gaf om zo veel mogelijk zondes te plegen en fouten te begaan? Als dat houden van was, dan hielden Engelse vrouwen inderdaad van hun kinderen. Maar zij, als Pakistaanse, had gezorgd voor Raat. Ze had zich om haar bekommerd. Wakker gelegen om haar. Ze had haar beschermd en beperkt in haar doen en laten, zodat ze op een dag goed terecht zou komen. Want dat, in tegenstelling tot al die vrijheden, dat was geluk.”

Ook is er ruimte voor scherpe observaties en humor. Zo omschrijft Tahir de generatiekloof tussen een moeder en haar schoondochter als volgt: “Ghalla leek op een karikatuur uit een Pakistaanse soap. Als iemand die uitgestorven was. Haar taalgebruik completeerde het geheel. Ze gebruikte archaïsche woorden. Het was alsof ze in een andere tijd leefde, of wilde leven.”

Brieven in Urdu voert ons mee naar Pakistan, op de klanken van Punjabi en Urdu, naar de heerlijke geuren van pittige curry’s, linzenkebab en Chai thee. Binnen deze setting adresseert de auteur maatschappelijke thema’s zoals verschillen in levensstandaard, ongelijke kansen, en de positie van mannen en vrouwen. De combinatie van persoonlijke vertellingen en scherpe observaties over culturele verschillen maken dit een boeiende roman.