Less is more

In de roman Vroeger was alles beter maakt de lezer kennis met een man op leeftijd die het liefst alles bij het oude laat. Van de moderne tijd moet hij niets weten: niet van computers, noch van internet, smartphones (’al die IT-apparaten’ zoals hij ze steeds noemt) en ook niet van andere elektrische apparaten. Ook zijn taalgebruik gaat niet met de tijd mee: naar zijn demente vrouw verwijst hij steevast met ‘moeder de vrouw’ en het woord ‘waarachtig’ komt bijna op elke bladzijde voor. Onder deze afkeer van de moderne technologie en de huidige tijd en maatschappij schuilt eigenlijk een diepe angst: de angst voor veroudering, aftakeling en de dood. Vandaar dat deze meneer zo wanhopig probeert terug te grijpen naar het verleden en zich vastklampt aan alles van ‘vroeger’. Wanneer hij een ongelukje krijgt beseft hij uiteindelijk dat de moderne tijd ook wel degelijk voordelen biedt.

Tuomas Kyrö is een Finse maatschappijcriticus die zijn stem probeert te laten klinken via deze oude man. Hij sluit met deze roman aan bij een trend van de laatste jaren: verhalen over bejaarden die allerlei komische avonturen beleven (denk hierbij aan bijvoorbeeld Pogingen iets van het leven te maken van Hendrik Groen en Jonas Jonassons De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween). Het recept is vaak hetzelfde: aan het woord is een komische bejaarde in of rondom een verpleeg- of bejaardentehuis, en onder deze laag schuilt soms kritiek op de maatschappij, de ouderenzorg etc.

Kyrö probeert de avonturen van deze oude man ook hilarisch te laten zijn, maar slaagt hier niet in. Soms zijn de grappen niet zo leuk of ze komen niet goed uit de verf (hoewel over humor uiteraard valt te twisten), soms zijn de avonturen of het taalgebruik van deze man niet realistisch. De hoofdpersoon bedient zich bijvoorbeeld vaak van ouderwets, deftig taalgebruik, wat geheel in lijn is met het feit dat hij wordt neergezet als een oude brompot die verlangt naar vroegere tijden, maar het ligt er te dik bovenop door het gebruik van te veel ouderwetse woorden in één alinea of fragment:

"Mijn leven wordt uitgestippeld door mensen wier ouders ik naar het graf heb gedragen, wier bezigheden ik heb gadegeslagen toen ze de snotneusfase, de oogmake-upfase, de brommerfase en de nozemsfase doormaakten. Ik word toch zo sikkeneurig wanneer zo iemand met luide stem vraagt: kunnen we het nog een beetje behapstukken zo in ons eentje, meneer?"

Hierdoor lijkt het taalgebruik op een gegeven moment te gekunsteld en daardoor wordt het verhaal minder realistisch, iets wat bijvoorbeeld ook al gevoed wordt door het overvloedige gebruik van het woordje ‘waarachtig’. Dit leidt af van het verhaal en wekt eerder irritatie op dan amusement. Ook mist de roman vaart; de auteur weet de aandacht niet vast te houden en bovendien lezen de zinnen niet altijd even prettig.

Vroeger was alles beter overtuigt helaas niet genoeg, de hilariteit blijft uit en vanwege de te grote hoeveelheid ouderwets taalgebruik die Kyrö de hoofdpersoon laat gebruiken is het verhaal te gekunsteld en onrealistisch. De auteur had het er wellicht beter iets minder dik bovenop kunnen leggen en minder expliciet kunnen maken: less is more geldt in dit geval.