Geen Kafka, maar wel smullen

We zijn een eenheid, we houden rekening met elkaar. We zijn van elkaar afhankelijk. Hij waakt over mijn vrijheid, ik waak over het zijne. Zo kunnen we 's nachts met een gerust hart slapen. In deze wereld zijn we voor elkaar de enige zekerheid die we hebben. Weliswaar verschillen we, maar die verschillen maken onze eenheid completer, daar heeft de organisatie nauw op gelet. We zijn als het linkeroog en een rechteroog: samen zien we diepte.

Zo beschrijft Michel, een van de bewakers van het luxueuze appartementencomplex, de verstandhouding tussen Harry en zichzelf. Zij bevinden zich in de kelder van het complex, waar zich ook de enige toegang tot de appartementen bevindt. Op 1 bewoner na, daarvan is Harry zeker, zijn alle andere bewoners op een dag vertrokken. Harry en Michel weten niet waarom dat is, maar vermoeden dat er buiten een oorlog woedt: De nieuwe oorlog. Een oorlog waarvan niemand weet of hij werkelijk bestaat, nog moet beginnen of reeds in alle hevigheid is uitgebroken.

Hoewel Michel regelmatig twijfelt aan de bedoelingen van 'de organisatie', is Harry er dan om hem eraan te herinneren dat 'de organisatie' hun werkzaamheden nauwlettend in het oog houdt, om zich er van te vergewissen dat zij beiden op termijn de overstap kunnen maken naar de Elite. Het is en blijft dus van belang, bewoners of geen bewoners, om hun bewakingstaak zo zorgvuldig mogelijk uit te blijven voeren. De aangekondigde derde bewaker speelt daar ook een rol in. Welke rol weten ze niet zeker, maar Harry heeft zo zijn vermoedens en als de derde bewaker maar niet komt, weet Harry zeker dat dat positief is voor hen en de kansen om toegelaten te worden tot de Elite alleen maar groter en groter worden.

Dan worden de bevoorradingen onregelmatiger, waardoor hun voorraad uitgeput raakt. Harry weet dat ook dit waarschijnlijk een test is van 'de organisatie'. Als vervolgens, onverwacht, toch de derde bewaker arriveert zorgt dat voor problemen. Niet alleen omdat noch de voorraad, noch de slaapruimte op drie personen berekend zijn, maar ook omdat het doel van het inzetten van die derde man onbekend is.
Harry wantrouwt de man direct. Terwijl Michel de nieuweling wegwijs maakt, een oplossing voor het slapen en de washandjes verzint, houdt Harry zich vooral afzijdig.
Uiteindelijk besluit Harry dat als de nieuweling niet uit zichzelf de reden van zijn komst geeft, hij dan daar maar toe moet worden gedwongen. Als gevolg van die gebeurtenis, besluiten Harry en Michel zelfs de regels van 'de organisatie' te overtreden en het appartementencomplex in te gaan op zoek naar die ene bewoner.

De bewaker is een beklemmend verhaal van twee mensen die totaal afgesloten van de buitenwereld, hun eigen wereld zin geven door zich onverminderd, zelfs met grote verbetenheid vast te houden aan de invulling van hun taak en het bereiken van hun doel: de Elite. Op het moment dat die buitenwereld, in de vorm van de derde bewaker, daarop een inbreuk maakt, slaan ze door en verdwijnt het laatste restje 'gezond verstand'.
Dat Terrin kan schrijven blijkt wel uit het feit dat hij al meerdere keren op de long list van de AKO Literatuurlijst heeft gestaan, de Prijs Letterkunde van de Provincie West-Vlaanderen heeft ontvangen en met dit boek op de short list van de Libris Literatuurprijs gehaald heeft. Natuurlijk zegt dat lang niet alles, maar in het geval van Terrin is het wel terecht. De vergelijking, zeker voor wat betreft dit boek, met Kafka ligt echter te voor de hand. De absurditeit die mij bij het lezen van Kafka's boeken regelmatig laat (glim)lachen, ontbreekt bij Terrin. Zoals Harry en Michel zich bijvoorbeeld voorbereiden op een bevoorrading is absurd, maar bij de uitvoering van die plannen hangt er zo'n dreigende sfeer dat je al snel begrijpt dat er niets lachwekkends is aan de wijze waarop de bewakers hun taak uitvoeren. De dreiging van geweld is daarvoor te tastbaar.

Gelezen in mei 2010