Lezersrecensie
Baren en zogen
‘Ontaarde moeders’ (1992) is de achtste roman van Renate Dorrestein (Amsterdam, 1954). De roman is vertaald in het Engels en het Duits.
Dorrestein over fictie: “Fictie laat ons zien wat het betekent om mens te zijn en hoe moeilijk het is een fatsoenlijk mens te blijven als de omstandigheden onfatsoenlijk worden” (bron: renatedorrestein.nl).
Dit standpunt is goed terug te vinden in de roman ‘Ontaarde moeders’. De omstandigheden hebben voor geen van de personages iets goeds in petto en Dorrestein laat onbarmhartig zien waartoe een mens in staat is als de omstandigheden onfatsoenlijk worden.
Het begint allemaal met de komst naar Nederland van Bonnie. Bonnie, de vrijgevochten carrièrevrouw, die ervoor heeft gekozen haar dochter Maryemma niet te leren kennen, een idee ver weg te laten zijn. Ze laat haar achter bij haar vader Zwier, de-man-met-de -losse-handjes. Liever richt Bonnie zich op haar carrière en haar eigenbelang. Haar komst zet een keten van gebeurtenissen in gang en dreigt een zorgvuldig verborgen familiegeheim aan het licht te brengen.
Knap krijgt Dorrestein het voor elkaar de lezer stukje bij beetje op de hoogte te brengen van dit schrijnende familiegeheim, zonder dat voor de personages het geheim ontsluierd wordt. Dit zorgt voor spanning in het verhaal: de lezer weet meer dan de personages.
Het boek is ruim 25 jaar geleden geschreven maar speelt in de jaren ‘80 van de vorige eeuw en Dorrestein heeft haar verhaal doorspekt met feministische standpunten. Ze laat de feministische en maatschappelijke thema’s inzake man-vrouw-maatschappij uit die tijd zien.
“Is er in al die eeuwen dan niets veranderd? Vandaag de dag mag je er wel een schattig baantje bij hebben, daar niet van, maar baren en zogen zul je, baren en zogen zul je, louter omdat vrouwen dat sinds de dageraad der mensheid hebben gedaan. Je hoort bol te staan van de moederlijke aandriften, louter op grond van dat gat tussen je benen”.
Naast de ontaarde moeder Bonnie, die haar kind in de steek laat, passeert er een reeks van ontaarde moeders en jawel, óók een ontaarde vader. De vraag: wie is het meest ontaard van allemaal? kent misschien meerdere antwoorden. De vraag wie de dupe is van alle ontaardheid is eenvoudig te beantwoorden: altijd het kind.
De boodschap van Dorrestein is duidelijk: de vrouw mag dan voorbestemd zijn tot baren en zogen, maar dat wil niet zeggen dat je geen keuze hebt. Je hóeft je niet te voegen naar de traditionele verwachtingen. Dorrestein doet dit zonder te beleren of te moraliseren.
De nadruk op de feministische standpunten en het gemis aan de voor Dorrestein kenmerkende spot en humor zijn minpunten.
Dorrestein over fictie: “Fictie laat ons zien wat het betekent om mens te zijn en hoe moeilijk het is een fatsoenlijk mens te blijven als de omstandigheden onfatsoenlijk worden” (bron: renatedorrestein.nl).
Dit standpunt is goed terug te vinden in de roman ‘Ontaarde moeders’. De omstandigheden hebben voor geen van de personages iets goeds in petto en Dorrestein laat onbarmhartig zien waartoe een mens in staat is als de omstandigheden onfatsoenlijk worden.
Het begint allemaal met de komst naar Nederland van Bonnie. Bonnie, de vrijgevochten carrièrevrouw, die ervoor heeft gekozen haar dochter Maryemma niet te leren kennen, een idee ver weg te laten zijn. Ze laat haar achter bij haar vader Zwier, de-man-met-de -losse-handjes. Liever richt Bonnie zich op haar carrière en haar eigenbelang. Haar komst zet een keten van gebeurtenissen in gang en dreigt een zorgvuldig verborgen familiegeheim aan het licht te brengen.
Knap krijgt Dorrestein het voor elkaar de lezer stukje bij beetje op de hoogte te brengen van dit schrijnende familiegeheim, zonder dat voor de personages het geheim ontsluierd wordt. Dit zorgt voor spanning in het verhaal: de lezer weet meer dan de personages.
Het boek is ruim 25 jaar geleden geschreven maar speelt in de jaren ‘80 van de vorige eeuw en Dorrestein heeft haar verhaal doorspekt met feministische standpunten. Ze laat de feministische en maatschappelijke thema’s inzake man-vrouw-maatschappij uit die tijd zien.
“Is er in al die eeuwen dan niets veranderd? Vandaag de dag mag je er wel een schattig baantje bij hebben, daar niet van, maar baren en zogen zul je, baren en zogen zul je, louter omdat vrouwen dat sinds de dageraad der mensheid hebben gedaan. Je hoort bol te staan van de moederlijke aandriften, louter op grond van dat gat tussen je benen”.
Naast de ontaarde moeder Bonnie, die haar kind in de steek laat, passeert er een reeks van ontaarde moeders en jawel, óók een ontaarde vader. De vraag: wie is het meest ontaard van allemaal? kent misschien meerdere antwoorden. De vraag wie de dupe is van alle ontaardheid is eenvoudig te beantwoorden: altijd het kind.
De boodschap van Dorrestein is duidelijk: de vrouw mag dan voorbestemd zijn tot baren en zogen, maar dat wil niet zeggen dat je geen keuze hebt. Je hóeft je niet te voegen naar de traditionele verwachtingen. Dorrestein doet dit zonder te beleren of te moraliseren.
De nadruk op de feministische standpunten en het gemis aan de voor Dorrestein kenmerkende spot en humor zijn minpunten.
1
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Ellen Rodrigo
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
