Weemoed

Er zit bijna 20 jaar tussen het verschijnen van dit vijfde deel (All Change) en de eerste vier delen van de Cazalet-reeks. Natuurlijk is er dan een verschil. Een verschil in stijl vooral. Dat uit zich direct al in de lengte van de hoofdstukken, die veelal aanzienlijk korter zijn, hier eng daar lijken ze wat haastig en kortaf, schetsmatig bijna. Ze worden wel afgewisseld met de vertrouwde langere en zeer uitgebreide, zeer gedetailleerd in de beschrijvingen, zoals we van Howard gewend zijn in de eerste vier delen. Mij bekruipt af en toe het gevoel dat zij dacht niet genoeg tijd meer te hebben, of dat het boek eigenlijk nog niet af was. Maar dat is toch niet het geval, want het is nog uitgegeven tijdens haar leven.

Ondanks dit alles is ook dit deel is weer een heerlijk boek, dat me boeit van begin tot eind. Een boek dat een uitgebreid beeld schetst van Engeland in de jaren ‘50, een periode waarin de wereld verandert, en dat laat zien hoe een grote familie hierin stand houdt of dat probeert, met al hun liefdes, relaties en onderlinge ruzies. De dagelijkse beslommeringen van elk gezin, tot in detail wat er op een dag gebeurt, tot de details van wat er gegeten wordt toe. Hoewel er geen recepten zijn beschreven, worden we wel deelgenoot van wat er precies op tafel verschijnt,
Howard weet de vergane glorie in de ooit zo weelderige familiehuizen buitengewoon goed te treffen; de bijna verborgen armoede van het personeel, hun armzalige bezittingen en kleding, soms op het ranzige af.

De familie is flink uitgedijd met een nieuwe generatie – wat ben ik blij met de bijgeleverde stamboom! Toch valt hij niet uit elkaar hoewel de verschillende leden minder hecht met elkaar zijn dan in voorgaande jaren.
De familie raakt in verval, de zaken gaan slecht en hun Centrale ontmoetingsplek – het ouderlijk huis- dreigt ook nog verloren te gaan.
We leren de nieuwe generatie minder goed kennen dan de voorgaande, het gaat minder diep.maar we moeten niet vergeten dat de serie gebaseerd is op Howards eigen familie en het is mogelijk dat zij haar uitdijende familie op den duur ook niet meer zo goed kende als haar eigen generatiegenoten. Bovendien zat de familie toen jarenlang op elkaars lip in één huis. Ze zijn zelfs nauwelijks op de hoogte van belangrijke gebeurtenissen van elkaar; ze zien elkaar veel minder.

Zou er nog een zesde deel in de pen gezeten hebben? We weten het niet. Howard is twee maanden na het verschijnen van Al Change overleden. Qua materiaal zou er naar mijn idee nog veel meer voorhanden zijn geweest., want vanzelfsprekend gaat het leven van de familiedleden gewoon door. En zijn er veel open eindjes. Maar aan de andere kant is het ook goed. De hele familie komt nog 1 keer samen, voor het laatst met kerst in Home Place, vlak voordat de Cazalets alles kwijt zouden zijn.

Tot slot heb ik nog één opmerking en die gaat over de vertaling. Ik ben inderdaad altijd wat kritisch over vertalingen van boeken, misschien wel té kritisch. Maar ik vind dat het goed moet zijn. De lezer moet eigenlijk nooit merken dat hij een vertaald boek in handen heeft, zo natuurlijk moet het lezen. Nooit mag het tenenkrommend overkomen, omdat de vertaler de oorspronkelijke taal te krampachtig letter voor letter probeert te blijven volgen. In dit onderliggende geval wordt het Engelse idioom veel te letterlijk vertaald. Dat moet je dus volgens mij nooit doen. Idioom, het specifieke woordgebruik in een taal, is niet te vertalen. Bijvoorbeeld ‘De jonge Teddy’. Dat zeggen wij niet. ‘God! Al zo laat?’ Gangbaarder is ‘O jee.’ Of ‘mijn hemel’ of ‘oei’. Ook in 1955. Vervang het door Nederlands idioom, dat zijn waarschijnlijk andere woorden, maar dat is veel beter, natuurlijker en dus beter leesbaar. Verder krijg ik de kriebels van het woord lieveling, dat om de haverklap verschijnt. Voor het Engelse darling kun je ook wat anders kiezen, toch?

Einde van een tijdperk. Afscheid van een familie.Beetje weemoedig wel.