Hooggespannen verwachtingen uitgekomen

Frank en Marlies wonen met hun zoontje Willem op het eiland Altena, gelegen ten oosten van De Biesbosch en omringd door rivieren. Frank legt vijvers aan bij particulieren, Marlies werkt in de zorg. Willem is gehandicapt (het doet denken aan de erfelijkheidsziekte van Hanna Bervoets: Ehlers-Danlos Syndroom, waarbij de gewrichten niet werken). De jongen gaat niet meer naar school, omdat de situatie voor een kind met zijn handicap teveel drempels opwerpt. Hij loopt op krukken, moeizaam. De kans op genezing is 50% en kost bovendien handenvol geld, een ingreep waarvoor Willem naar Duitsland zou moeten. Aangezien de verzekering die kosten niet vergoedt, blijft genezing een utopie. De handicap van Willem beschouwt Marlies als een straf van God, ook al gelooft zij niet, omdat zij Frankie ooit van haar hartsvriendin Eveline heeft afgepikt.

Iedereen in het dorp kent elkaar en houdt elkaar in de gaten. Als er ineens een ‘Chinees’ opduikt, verneemt Frank van de vreemdeling dat de oude Rochat is overleden. “I believe he died.” Rochat heeft decennia geleden zwemmeer de Put geannexeerd en omheind; sindsdien werd hij door het hele dorp gehaat. En nu is hij dood.
Frankie heeft in zijn tienerjaren een relatie gehad met de dochter van Rochat, Eveline. Inmiddels is zij een gevierd schrijfster. Na haar middelbare school is ze naar Amsterdam verhuisd. Bij de begrafenis van Rochat ontmoeten zij elkaar weer. Eveline overhandigt Frank een boekje met reeksen getallen en een sleutel: de sleutel van het slot waarmee de Put al zo lang is afgesloten. ‘De Chinees’, die in werkelijkheid Murakami heet en een Japanner is, gaat met hen mee naar de Put; hij spreekt cryptische korte zinnen, welke als aanwijzingen bedoeld lijken.

Samen met vriend Peet gaat Frank op onderzoek uit in de Put. Peet is een volleerd duiker en struint de bodem van het meertje af. Als hij boven water komt, heeft hij een aantal grote zwarte ‘stenen’ in zijn hand. Het blijken zoetwatermosselen. Ook al zijn Frankie en Marlies geen liefhebber van schaaldieren, toch besluit Marlies deze zoetwatermosselen eens uit te proberen. Dat verandert op slag hun toekomst: een leven zonder financiële zorgen en misschien zelfs de gelegenheid Willem te laten opereren. Eén ding blijft echter knagen: moeten zij hun plots verworven rijkdom delen of houden zij die voor zichzelf? Moet Marlies niet gewoon de straf aanvaarden die God haar heeft toebedeeld?

De onverwachte rijkdom van Altena is geschreven in krachtige korte zinnen, of zoals Marlies stelt: “Eigenlijk wil ze (EW: Eveline) schrijven zoals de mensen hier praten, zoals we nu aan dit tafeltje zitten, hoe we kijken en van die korte woorden zeggen als Welk? En Hoe bedoel je? In plaats van Wat zeg je?” Overal klinkt de muziek van Sade Adu in het hoofd van Marlies: My love is wider than Victoria Lake. Van Mersbergen geeft ieder hoofdstuk de opgave uit een cryptogram mee. Of je wilt of niet, je probeert als lezer het gewenste woord te vinden. Als voorproefje de volgende: Deze Italiaanse auto is Grieks. Dit is een makkelijke, maar er staan ook zeer lastige in. Die cryptische hoofdstuktitels zijn een goede vondst en sluiten mooi aan op de uitspraken en Aziatische fabels van die rare Japanse snuiter.
Ooit schreef Van Mersbergen me naar aanleiding van een recensie: “Een boek dat tegenvalt, heeft met verwachtingen te maken.” Eén aspect van dit boek valt me tegen: van een gerenommeerde uitgeverij als Cossee mag je gedegen redactie verwachten. Aan die verwachting heeft Cossee niet voldaan, zoals je kunt zien uit twee simpele voorbeelden: “Als ze een voorsprong verdedigden stonden riep hij: Consolideren.” (blz. 10) of “… en sist: Dacht het niet.” (blz. 17). Sissen? Waar is die s dan in dat zinnetje? Peanuts is deze kritiek ten opzichte van de gehele leeservaring. Mijn verwachtingen van deze roman waren hooggespannen, mede dankzij lovende recensies in nrc en de Volkskrant. Die verwachtingen zijn helemaal uitgekomen!