De gevaren van America First

In The plot against America beschrijft Roth vanuit de jonge Philip een alternatieve geschiedenis: niet Franklin Delano Roosevelt wint de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 1940, maar luchtvaartpionier Charles Lindbergh. Daarbij heeft Roth zich gebaseerd op uitlatingen die Lindbergh heeft gedaan voor de America First beweging. Lindbergh was een bewonderaar van Hitlers Derde Rijk en heeft zich eind dertiger jaren van de vorige eeuw meermalen in uiterst antisemitische woorden tot het Amerikaanse volk gericht. In de roman stelt Roth de extreem rechtse volksheld tegenover democraat Roosevelt. De laatste zou volgens Lindbergh Amerika de oorlog (WO-II) in willen rommelen. Hij, Lindbergh, voerde campagne met de nadruk op het voorkomen dat Amerikaanse slachtoffers zouden vallen in een oorlog waarmee Amerika niets te maken wilde hebben.

De jonge Philip groeit op in een gezin dat moeizaam de eindjes aan elkaar weet te knopen. Daar lopen de spanningen op als oudere broer Sandy naar Kentucky vertrekt om een tijdje bij een boer te gaan werken. Het is een maatregel van de Amerikaanse regering om joden te ‘amerikaniseren’. Na terugkomst sluit Sandy zich tot afgrijzen van het gezin aan bij het kamp van tante Evelyn en haar man, rabbi Bengelsdorf. Deze is een groot bewonderaar van Lindbergh.

De antisemitische politiek van Lindbergh is onder meer gericht op verspreiding van de joden over het westen van het land. Hele families worden verhuisd. Vader Roth weigert dat echter. Sandy wordt spreekbuis van de ultrarechtse beweging. Hij beschouwt zijn vader als iemand uit het ‘joodse ghetto.’ Neef Alvin is inmiddels uit Canada teruggekeerd waar hij zich had aangesloten bij het Canadese leger om tegen de Duitsers te vechten. Daarbij is hij zijn linkerbeen verloren. Alvins beide ouders zijn overleden en hij vindt onderdak bij de familie Roth. Als Alvin van Sandy’s sympathieën verneemt, zijn de rapen gaar. Niet alleen in huize Roth nemen partijen steeds uitgesprokener standpunten in, ook de maatschappij polariseert. Radiopresentator Walter Winchell waarschuwt het volk en bekritiseert Lindberghs beleid in toespraken die hij op pleinen in verschillende steden houdt. In Louisville loopt het mis: Winchell wordt neergeschoten. Daarop volgen rellen waarbij veel joden worden aangevallen en soms zelfs om het leven worden gebracht. Burgemeester La Guardia van New York is een van de weinigen die probeert in te grijpen.

Het is niet verwonderlijk dat deze roman uit 2004 na de benoeming van Donald Trump tot president van de VS opnieuw de bestsellerlijsten aanvoerde. Zijn beleid vertoont overeenkomsten met de uitgangspunten van de America First beweging uit eind dertiger jaren van de vorige eeuw. Zo haalt Roth de woorden van Lindbergh in 1942 aan: ‘Ons land leeft in vrede. De mensen hebben werk. Onze kinderen gaan naar school. Ik ben hier naartoe gevlogen om u daaraan te herinneren.’ Het zou zomaar een toespraak van Trump kunnen zijn…