De vijand van mijn vader

‘De vijand van mijn vader’ van Almudena Grandes. (‘El lector de Julio Verne’ )
‘Het ijzig hart’ is het eerste boek in romanvorm dat ik heb gelezen over De Spaanse Burgeroorlog en het betekent bovendien mijn kennismaking met de schrijfster Almudena Grandes. Na vervolgens ‘Malena’ en ‘Tussenstations’ gelezen te hebben volgt vanzelfsprekend ‘De vijand van mijn vader’!

Nino, negen jaar en de zoon van een Guardia Civil, groeit op in een kazerne in het Spaanse dorpje Fuensanta . Nino blijft in groei sterk achter bij zijn leeftijdsgenoten en zijn vader heeft dan ook ernstige twijfels of zijn zoon hem over een aantal jaren kan opvolgen als Guardia Civil. Hij probeert een andere toekomst voor Nino te verzekeren door in het geniep typelessen voor hem te regelen als opstap naar mogelijk een kantoorbaan. In deze periode van ‘het nieuwe leren’ maakt Nino kennis met de fantastische wereld van het geschreven woord en hij raakt verslingerd aan het lezen van boeken. Zijn eerste boek krijgt hij uit handen van de zonderling Pepe el Portugués , een ogenschijnlijke vrijbuiter die net buiten het dorp woont en met wie Nino bevriend is geraakt. Het lezen van fascinerende verhalen, van onder meer Jules Verne, helpt hem om de bestaande relaties tussen de dorpelingen, zijn vader en de ondergedoken rebellen te doorgronden.
In de nasleep van de burgeroorlog en de aanhoudende jaren van verdrukking onder de dictatuur van generaal Francisco Franco, leven Nino en zijn familie in de kazerne in bittere armoede en hun bestaan draait in hoofdzaak om het zorgvuldig afwegen van iedere stap die zowel binnen als de buiten de kazerne gezet wordt, de mogelijk schadelijke politieke consequenties daarbij nooit uit het oog verliezend. Het dorp verkeert nog in staat van oorlog, in tegenstelling tot sommige andere gebieden in Spanje. Terwijl rebellen een veilig heenkomen zoeken in de bergen, probeert de Guardia Civil de inwoners van Fuensanta te controleren, waarbij zij grof geweld niet schuwt.
Ondanks reële dreigingen blijft Nino overeind in de relatieve veiligheid van de kazerne. Maar hij wordt net als zijn ouders en zijn zusjes permanent in de gaten gehouden door de inwoners van het dorp, waarbij hun aandacht gericht is op mogelijke tekenen van verraad en op alles dat verwijst naar de aanwezigheid van ‘de rooien’.
Nino loodst de lezer door de gitzwarte bladzijden van het boek, het verhaal over de gruwelen van de Spaanse Burgeroorlog en de nasleep ervan. Nino raakt door alles wat hij ziet, hoort en proeft meer en meer bekend en vertrouwd met de kleurschakeringen van het bestaan en hij leert gaandeweg wat voor soort mens hij wil zijn, mede te danken aan de basis die hij meekreeg van zowel zijn ouders als van zijn vriend en voorganger Pepe el Portugués.
Almudena Grandes is een krachtig en prachtig verteller. Naast het mooie taalgebruik schrijft zij sterk beeldend en ze creëert hiermee een geladen sfeer die mij bijzonder aanspreekt. Doorgaans neem ik de noot of het dankwoord van de schrijver mee , zonder er een speciale waarde aan toe te kennen. 'Het verhaal van Nino', noot van de schrijfster (blz. 341) heeft voor mij echter extra betekenis gekregen in het besef dat het verhaal van Christino Pérez Meléndez de basis vormt van 'De vijand van mijn vader'. Mia Buursma is verantwoordelijk voor de mooie vertaling van deze beklemmende, meeslepende en ontroerende roman.