Poëzie in volzinnen

"Zo gingen Pauls gedachten als een toonladder zijn voorvaderen langs, terwijl de zon opsteeg uit de melk van de ochtend en de boomkruinen beneden bij de beek aanlichtte". Dit is een van de vele prachtige formuleringen, die "De Heilige Rita", het laatste boek van Tommy Wieringa, rijk is. De heilige Rita, naar zeggen de patrones van de hopeloze gevallen, en de patrones van het dorp waar deze roman zich afspeelt.
Het verhaal brengt een kleine halve eeuw leven van vader en zoon Krüzen, die door omstandigheden uitsluitend op elkaar zijn aangewezen en voor elkaar zorg moeten dragen, eerst de vader voor de zoon nadat resp. echtgenote en moeder zomaar het gezin heeft verlaten, een neergestorte Russische piloot achterna, en naderhand de zoon voor de vader, die niet meer uit de been kan en dagelijkse verzorging nodig heeft.
In het leven van deze mannen is geen plaats meer voor een andere vrouw, behoudens de betaalde liefde voor de zoon Paul, waar die andere Rita voor tekent. Rita vervult zowat alle ontbrekende functies: "...naarmate Rita en hij dichter naar elkaar waren toegegroeid, hadden de kleine perversiteiten plaats gemaakt voor een vorm van huwelijkse intimiteit die gedragspatronen had uitgesleten waar ze, net als in een huwelijk, niet meer aan ontkwamen". Na het fataal mislukken van de relatie vader-moeder, die naderhand quasi compleet uit beeld verdwijnt, hebben noch de vader noch de zoon een nieuwe duurzame relatie aangedurfd. In de loop van het verhaal krijgt de vriendschap van Paul met zijn verre buur Hedwiges Geerdink meer en meer zijn verdiende aandacht waardoor er geleidelijk ook wat meer actie komt in het overigens troosteloze dorp. Hedwiges wordt overvallen, en vanaf dan groeit de angst en de waanzin om uit te monden in een heerlijk theatraal-filmische slotscène, die de lezer toch enigszins verweesd achterlaat.
"De heilige Rita" is een terechte nominatie voor de Libris. Ook al is het verhaal niet gelijkmatig opgebouwd en mist het -zeker in het begin- de nodige spankracht, het getuigt van zo'n rijke taalklank, waarmee Wieringa stilaan mee het peloton van de Nederlandstalige literatuur aanvoert. Bij wijze van uitsmijter, nog deze: "Een windvlaag streek door de toppen, de maïsstengels bogen als een plein vol gelovigen". Voor zo'n creatieve taal buigt de lezer eerbiedig het hoofd.

Mei 2018
Geert Decock