Sublieme leeservaring

Ian Rankin is één van de grootste hedendaagse thrillerschrijvers. Gedenk de doden is de veertiende titel rond inspecteur Rebus in het Nederlands (en nummer zeventien in de reeks). Daarmee lopen de vertalingen een paar romans achter, maar Uitgeverij Luitingh is bezig met een inhaalslag waarbij een oud en een nieuw boek om beurten vertaald worden. Gedenk de doden is een spiksplinternieuw verhaal, oorspronkelijk geschreven in 2006 en met een behoorlijk actuele achtergrond: de bijeenkomst van de G8 in Schotland in juli 2005. Het is een vreselijk hectische week. Politiediensten hebben de handen vol met ordehandhaving, antiterreureenheden gaan hun boekje wel eens te buiten, Bono en Bob Geldof schitteren op Live8-concerten en antiglobalisten organiseren al dan niet vreedzame betogingen.

Rebus wordt bewust buiten dit gewoel gehouden. Hij is zestig en zijn chefs vinden het hoog tijd dat hij de actieve dienst verlaat. Rebus beseft dat hij het schrikbeeld van met pensioen gaan niet kan blijven ontlopen, maar hij hoopt voor die tijd de grootste crimineel van Edinburgh, Big Ger Cafferty, nog een flinke hak te kunnen zetten. Daarom stort hij zich verbeten op de raadselachtige dood van één van Cafferties helpers. Het zou wel eens kunnen dat Big Ger daar zelf wat mee te maken heeft.

Zoals steeds krijgt Rebus de hulp van Shiobhan Clarke. Voor haar is deze G8-week verschrikkelijk druk. Samen met Rebus ontdekt ze niet alleen dat er een seriemoordenaar actief is in Schotland, ze probeert ook haar linkse ouders te behoeden voor ongelukken. Als overtuigde demonstranten slaan zij letterlijk de tenten op voor de ontmoetingsplaatsen van de toppolitici en in hun naïviteit vertrouwen ze iedereen die tot hetzelfde kamp lijkt te horen. Shiobhan pendelt dus tussen plaatsen delict en de camping, en slaat tussendoor ook nog wel eens een balletje mis bij Big Ger Cafferty. Rebus blijft er aanvankelijk rustig bij. Maar als naast de zaak van de seriemoordenaar ook nog eens een parlementslid het leven laat onder verdachte omstandigheden, dan zijn zijn pitbullneigingen niet te onderdrukken. Tegen schenen stampend van de staatsveiligheid en mister president storend bij zijn fietstochtje trekt Rebus op onderzoek uit. Met resultaat natuurlijk, al zijn niet alle personages uit het boek het daarmee eens.

Zoals gewoonlijk slaagt Rankin erin verschillende lagen in zijn boek te stoppen. De constante in zijn werk zijn de ronduit prachtige personages, met Rebus en Shiobhan op kop. Door gevatte en soms ronduit hilarische dialogen zet Rankin hen neer als levensechte mensen. Deze keer krijgen ze opnieuw een keur aan raadsels voor de kiezen. Tegelijkertijd voegt Rankin een morele dimensie toe: de seriemoordenaar heeft het voorzien op aanranders en verkrachters. Is het dan begrijpelijk dat de politie zich wat minder moeite getroost om hem in de kraag te vatten?

Toegegeven, Rankins boeken lees je niet snel even tussendoor. Je moet er je aandacht bijhouden en de wirwar aan verhaallijnen kan wel eens verwarrend lijken. Daartegenover staat dat je doorzettingsvermogen beloond wordt met de sublieme leeservaring, die van: “Ik sta hier in dat hoekje te luisteren terwijl Rebus van zijn chef naar zijn voeten krijgt – ik zit hier buiten in het donker en in de kou en in de regen bang te wachten terwijl Shiobhan binnengaat bij Cafferty en ik wil haar toeroepen dat ze op Rebus moet wachten – ik ben hier in die betoging verzeild geraakt en zie de wapenstokken geheven worden, shit, ik sta veel te veel vooraan…”. Die ervaring dus. Die van: “ik hoor hier helemaal bij”. Naar het schijnt gaat Rebus binnenkort écht met pensioen. Misschien moeten de Rebusfans dan ook eens op straat komen: “Rebus moet blijven!”. (deze recensie verscheen eerder op ezzulia.nl)