Voelbare mystiek gevangen in klanken zoals: donzende geluidsloosheid...

'En de Westerling, prat op zijn macht, op zijn kracht, op zijn beschaving, humaniteit, troont hoog, blind, egoïst, eigendachtig tusschen al de ingewikkelde raderen van zijn autoriteit, die hij uurwerkzeker laat grijpen in elkaar, controle op iedere wenteling, tot voor vreemden, buitenaf, een meesterwerk, wereldschepping, schijnt te zijn die overheersching der zichtbare dingen: kolonizatie van den bloedvreemden, zielvreemden grond'.

Het verhaal geeft een schitterende inkijk in het leven van de kolonisator, die zich totaal onbewust is van de gevoeligheden die de Javanen hebben voor/met/over de stille kracht, oftewel de natuurkracht die overal in schuilt. De hierboven uitgelichte zin is daar echt een meesterlijk voorbeeld van. Net zoals: zeurzingende visschers en wrakwankele prauwen, glimptoren voorbeelden zijn van schitterende woordvondsten.

De titel van het boek wordt duidelijk naarmate je verder in het verhaal komt, maar op zich wordt eigenlijk in de eerste paar bladzijden al een gevoel aan de lezer meegegeven waarbij je je wat dieper in je stoel nestelt omdat je al voelt dat het nog geheimzinniger gaat worden. Met woordspelingen als in de 'donzende geluidsloosheid' en 'Hij is zich bewust van de stille kracht, onuitgesproken;.... in de stilte der geheimzwoele nachten, en hij voorvoelt het verre gebeuren'. Het wordt steeds duidelijker dat er iets op het punt staat te gebeuren, Couperus werkt naar een climax toe.

Is het boek maatschappijkritisch? Voor de goed verstaander wellicht wel. Geeft het een goed beeld van de Westerling binnen de Javaanse samenleving, zeker. Het zijn tweede gescheiden werelden, die zich niet laten mengen en dat wordt wel heel duidelijk gedurende het verhaal.

Couperus heeft het boek geschreven tijdens zijn bezoek in 1899 aan Indië. En het uiteindelijk voltooid toen hij en zijn vrouw terug waren van hun reis. In de uitgave die in mijn bezit is staan een aantal wetenswaardigheden over het proces van totstandkoming van de eerste uitgave. Er zijn ook enige luxe exemplaren gemaakt met een fluwelen band. Hierover schrijft Couperus aan zijn uitgever; 'Wij zijn beiden verrukt over de Stille kracht, die gisteren in gebatikt katoen en fluweel zijn intocht deed!! Het is prachtig mooi; ik kan niet anders zeggen...'.

Een tip: als je niet gewend bent om Oudnederlands te lezen... laat je er niet door afschrikken want als je door de eerste bladzijden heen bent wordt je beloond met zoveel mooie zinnen dat alleen dat al de moeite van het doorzetten waard is, plus een goed verhaal en daar is het natuurlijk allemaal om begonnen.