Fantastisch tijdsbeeld met een overdosis suspense

De moord op Kennedy, op 22 november 1963, dat is waar het waar het allemaal om draait in deze vuistdikke thriller van King. En tegelijkertijd ook weer helemaal niet. En een “thriller”? Als je uitgaat van de letterlijke betekenis van het woord- dan absoluut! Wat een verrukkelijk en aangrijpend boek.

Mocht je als lezer altijd al geïnteresseerd zijn geweest in de moord op JFK en alle complottheorieën eromheen, dan kun je je een beetje bedrogen voelen als je om die reden die boek gaat lezen. Zoals gezegd, eigenlijk gaat het verhaal daar niet helemaal over. Voor het drama en de thematiek had bij wijze van spreken bijna net zo goed de eveneens legendarische moord op Marten Luther King als uitgangspunt genomen kunnen worden. Of correcter gezegd: als punt waar naar toe wordt gewerkt.

Want 22-11-1963 gaat over tijdreizen. King komt met een verbazingwekkend simpel maar haast ingenieuze manier van tijdreizen. Verborgen in een 21e eeuwse eettent bevindt zich een “konijnenhol” ; één stap en net als Alice beland je in een andere wereld. De wereld van 9 september 1958. Het ingenieuze zit hem in het gegeven dat er bij terugkomst in 2011 slechts twee minuten zijn voorbijgegaan én dat bij elk bezoek alles weer opnieuw vanaf 9 september ‘begint’. Een volledige reset als het ware; alles wat je tijdens een eerder hebt uitgespookt – met alle gevolgen van dien, denk aan het vlinderslageffect- is bij je volgende bezoek ‘gewist’. Hoe langer je in het verleden toeft, hoe meer veranderingen je zult aantreffen bij het terug stappen in 2011.

Dat brengt Jake Epping, een 35-jarige onderwijzer, op het voornemen om de moordaanslag door Lee Harvey Oswald op JFK tegen te houden. John F. Kennedy, de president die met zijn nobele voornemens de maatschappij, de hele wereld, zoveel mooier en beter had kunnen maken áls hij maar langer was blijven leven.

Vijf jaar moet Jake in het verleden doorbrengen met wachten en voorbereidingen treffen. Feiten die hij kent uit geschiedenislessen controleert hij met de werkelijkheid, al toeschouwend interpretéért hij ze. Maandenlang bespioneert hij als een heuse detective de familie Oswald, om er voor minstens 98% zeker van te zijn dat Lee Harvey in zijn eentje de aanslag beraamde. Hij wil immers wel de juiste dader doden, mocht dat nodig zijn.

Die vijf jaar en Kings uitvoerige uiteenzetting hiervan maken dat deze thriller veel weg heeft van een gewone roman. Behalve een zakelijke onderneming wordt voor Jake het verleden namelijk ook persoonlijk, wanneer hij in schoolbibliothecaresse Sadie de liefde van zijn leven vindt. Alles wat hij onderneemt (vlinderslagen!) wordt hierdoor in een ander licht geplaatst. En zoals keer op keer blijkt, het verleden is weerbarstig. Het streeft naar harmonie. Wat Jake in de stroom van gebeurtenissen heeft beïnvloed of verhinderd, heeft de neiging in iets andere of mindere hoedanigheid alsnóg op te duiken. Precies daarin schuilt de spanning in deze thriller. Het suspense-gehalte is hoog, erg hoog. Het verleden zelf neemt bijna voelbaar de vorm aan van een dreigend monster. Op de cruciale momenten in de geschiedenis moet Jake als een kleine David tegen tijdreus Goliath vechten, want op allerlei vuige manieren probeert de realiteit zijn ingrepen te voorkomen.

Niet voor niets, zoals zal blijken. Want hoewel King het fenomeen tijdreizen heel acceptabel, plausibel en aanvankelijk aantrekkelijk maakt, blijken er toch wat haken en ogen aan vast te zitten. In het laatste deel van het boek wordt een en ander opgehelderd. De ontknoping is naar mijn mening een tikje (melo)dramatisch en sentimenteel en vooral –na het lezen van ruim 800 pagina’s- misschien een beetje kort door de bocht. Op zich overigens wel interessant. Zo sluit King’s theorie over tijdreizen bijvoorbeeld het bestaan van een almachtige God niet uit.

Het einde doet trouwens hoe dan ook weinig af aan deze dikke pil, want die lange vijf jaar zijn de moeite méér dan waard. Meesterverteller King weet de sfeer van de jaren vijftig en zestig zo fantastisch te beschrijven dat je het gevoel krijgt zélf in het verleden te toeven. Genieten voor een ieder die lijdt aan de hang naar nostalgie. Voor een bezoek aan de jaren zestig heb je helemaal geen “konijnenhol” nodig. Gewoon dit boek lezen.