Slotdeel dat je bij de kladden grijpt, aan de lurven meesleurt en ontredderd achterlaat

Wow. Na drie dagen bezinking hier een recensie van Lawaai dat nooit stopt, het slotdeel van de Chaos trilogie van Patrick Ness. Bezinking, jawel. Dit boek is zo ontieglijk spannend, heftig en ontroerend dat ik het lezen van de laatste honderd pagina´s zelfs had uitgesteld. Bezorgd om de afloop, maar ook wel een klein beetje omdat ik helemaal niet wilde dat het afgelopen was…

Werd het tweede deel nog gekenmerkt door dreigende afwachting, in dit deel barst de hel definitief los. Todd en Viola voelen zich verscheurd door de onmogelijke posities waarin zij verkeren. Het is ´onverwacht´ gekomen tot een confrontatie tussen de aardse kolonisten en de onderdrukte inheemse wezens, de zogenaamde Spakkels. De stedelingen onder leiding van President Prentiss en de rebellen geleid door Madame Coyle moeten hun onderlinge rivaliteit opzij zetten om de voortzetting van het voortbestaan van de mensheid op de planeet te garanderen. De pas gearriveerde kolonisten worden eveneens onherroepelijk meegetrokken in het bloedbad dat het gevolg is. Wanneer er een patstelling ontstaat moeten Todd en Viola zich in allerlei bochten wringen om een blijvende vrede te creëren. Meer dan wie ook dreigen zij alles te verliezen, op misschien Spakkel “1017” na, die gedreven door zijn persoonlijke wraaklust de hele toestand onherstelbaar dreigt te ontwrichten.

Op rap tempo wordt de herrie (de gedachten) van Todd, Viola en 1017 afgewisseld. De typische schrijfstijl van Patrick Ness is zijn sterkste troef- die kleurt het overgrote deel van de spanning. Hij hanteert veel interpunctie - […] – een truc die weliswaar even wennen is, maar je dan meedogenloos meesleurt in de emotionele vloedgolf en je op zwiept tot een moordend leestempo. En het aantal plotwendingen is al zo duizelingwekkend... Af en toe is het gewoon nodig de noodrem er op te zetten en/of een eindje terug te lezen.

En dat teruglezen is helemaal niet erg. Van alle drie de boeken heeft dit deel verreweg de meeste diepgang. Het is het meest literair: qua taal bijna poëtisch (zeker waar het de taal van de Spakkels betreft), en qua inhoud bijna metafysisch. Met thema’s die een ieder tot nadenken aanzet. Inzicht in het fenomeen oorlog, waarin de motieven vaak van beide partijen te rechtvaardigen zijn. Het zoeken naar én behouden van een eigen identiteit, uitgerekend in een situatie waarin blijkt dat het belang van de gemeenschap soms boven het eigen belang moet worden gesteld. Een situatie waarin de verantwoordelijkheid voor eigen keuzes en daden genomen dient te worden. En het lastigst van allemaal: de acceptatie dat onvoorwaardelijke trouw moet blíjken.

Bijzonder aangrijpend, deze coming of age trilogie die zich op zoveel fronten onderscheidt van andere Young Adult series die op het moment zo populair zijn. De Chaos-trilogie leidt tot (morele) inzichten, zonder overigens ook maar een seconde te beleren. Het grijpt je bij de kladden, sleept je mee aan je lurven en laat je ten slotte ontredderd achter. Een serie om (van) te houden.