Een familie om van te houden

Bevrijding is alweer het vierde boek van Elizabeth Jane Howard over het wel en wee van de Cazalets. Wat in eerste instantie het laatste boek leek te zijn bleek jaren later alsnog een vervolg te krijgen en dat is maar goed ook.

In dit vierde deel over de familie Cazalet en verwanten, gesitueerd in de povere eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog, worden veel vragen en verwikkelingen uit eerdere delen besproken en deels ook afgerond. Dat betekent niet dat een vervolg overbodig zou zijn; als je de Cazalets in je hart gesloten hebt, wil je altijd nog meer over hen weten. Dat betekent ook niet dat men dit boek niet zou kunnen lezen als stand alone. Als men goed gebruik maakt van samenvattingen van eerdere delen, waardoor de personages, hun relaties en hun hebbelijkheden verduidelijkt worden, is het een plezierig geschreven boek. Anderzijds doet de lezer zichzelf te kort door de eerste drie delen niet te lezen want de belevenissen van deze uitgebreide familie vervelen nooit.

De Cazalets moeten na de bevrijding hun leventje weer oppakken. Vooral voor de jongere generatie is het zoeken naar hoe de wereld functioneert en, mede door de oorlog, zijn de jonge Cazalets niet optimaal voorbereid op een zelfstandig leven en het aangaan van relaties. De wat oudere generatie zal zich vooral moeten richten op het behouden van relaties die, niet altijd door de oorlog, hier en daar onder druk kwam te staan.

Het meest opvallende aan deze vierde roman in de serie is de verfijning van de bijzondere schrijfstijl en haar manier van opbouwen van het plot. Door het wisselen van het perspectief komt men over vele personages te weten wat zij beleven maar geregeld leert de lezer ook een eerdere gebeurtenis in een ander perspectief te zien. Elke episode begint midden in het verhaal (in medias res) van dit personage maar door herinneringen en flashbacks, op onverwachte momenten, kom je als lezer toch nog te weten wat er eerder gebeurde. Flashbacks zijn natuurlijk niet nieuw in de literatuur maar Howard weet ze op een bijzondere manier in te zetten die telkens verrast. Ook kan een episode zo starten dat de lezer even aan het werk gezet wordt om uit de context te halen vanuit welk personage het perspectief afkomstig is.
De belevenissen doen vaak denken aan een soap maar de geloofwaardigheid en de prachtige schrijfstijl doen het verhaal hier ver bovenuit stijgen. Zo weet de auteur in twee korte episodes zeer krachtig uit te beelden hoe het proces van dementie van binnenuit ervaren wordt.
In dit deel leest men tussen de regels weer veel over het tijdsbeeld van het naoorlogse Londen. Ook is tussen diezelfde regels door te lezen hoe Howard aankeek tegen die oorlog, het jodendom en de politieke beslommeringen op dat moment.

Bevrijding is een heerlijk boek, met personages om van te houden en personages die afkeer oproepen, maar die altijd blijven boeien. Het voelt goed dat er nog een vijfde deel zal volgen.