Japin doet Tsjaikovski’s herleven

Arthur Japin (1956) is in zijn element als hij historische romans schrijft. Hij gaat op zoek naar een waargebeurd verhaal, een kern van waarheid, en romantiseert dit tot een heerlijk leesbare roman. Zijn roman, De zwarte met het witte hart (1997), werd wereldwijd vertaald. Met Een schitterend gebrek (2003) won hij de Libris Literatuurprijs. Hij doet uitgebreid onderzoek voor dat hij zijn romans schrijft. Zo ook met Kolja de roman over het doofstomme jongetje dat door de broer van componist Tsjaikovski, opgevoed werd. Modest Tsjaikovski, die enigszins in de schaduw van zijn grote, beroemde broer leefde, bleek een bijzonder talent te hebben. Hij leerde Kolja spreken, liplezen en vertrouwen hebben in een opvoeder. De componist Petja (Pjotr) overleed op verdachte wijze toen Kolja al volwassen was en zelfstandig woonde. In de roman neemt Japin ons mee naar het opgroeiende kind maar ook naar de volwassen Kolja die op zoek gaat naar wat er gebeurd is met Petja. Of Japin hier de juiste theorie in beeld brengt maakt voor het geromantiseerde verhaal niet uit. Voor de kijk op de geschiedenis van de Tsjaikovski’s kan het wel van belang zijn of de theorieën kloppen met wat men nu weet over deze gebeurtenis. Een tijd lang blijft onduidelijk wat gezorgd heeft voor de verwijdering tussen Kolja en de Tsjaikovski’s. Men moet tussen de regels lezen om de oorzaak te achterhalen en begrip te krijgen voor de handelingswijze van deze jongen.
Loslaten en laten uitvliegen van een kind kan moeilijk zijn als ouder of verzorger. Zeker als het ontwikkeling van de autonomie gepaard gaat met een handicap bij het kind en er sprake is van een bijzondere gezinsconstructies kan dit leiden tot een extra uitdaging. Naast een roman over anders zijn in het strenge Rusland en het detective aandoend verhaal is het ook een bildungsroman te noemen.

Japin hanteert een goed leesbare schrijfstijl en laat twee verhaallijnen mooi in elkaar overvloeien. Aan het einde blijkt er een fout in de chronologie wat als een klein minpunt ervaren wordt. Het boek is, op een plezierige en zinvolle manier, verdeeld in drie delen, elk voorafgegaan door een mooi passend motto. De twee verhaallijnen, die elk vanuit een ander perspectief geschreven zijn, zouden meer mogen verschillen qua schrijfstijl maar hier heeft Japin niet voor gekozen. De verschillen zijn door te afwijkende, en plezierige, typografie wel goed van elkaar te scheiden. Hoewel dit verschil in typografie in een ebook jammer genoeg niet zo duidelijk is. Op sommige momenten weet Japin kortdurend een poëtische schrijfstijl aan te raken als het de gedachte van Kolja betreft, wat door liefhebbers van poëzie wel gewaardeerd kan worden. Voor andere lezers kan dit juist als storend worden gezien.

Zoals vaker in de romans van Japin gebruikt hij ook in Kolja autobiografische elementen in de aangestipte thema’s. De opdracht die Japin aan het boek toevoegt, geeft hierin al een hint. De auteur weet mooie, passende en rakende thema’s in het boek aan te kaarten.

Door de mooi gekozen thema’s, de mooie opbouw en indeling van het boek, de zeer passend gekozen motto’s en de vlotte schrijfstijl vergeef je de schrijver de fout in de chronologie en de te weinig afwijkende schrijfstijl bij de verschillende perspectieven en bevat ook deze roman een verhaal om van te genieten en van te leren.