Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Hebban recensie

Afscheid van de March of Progress

Gijs Reudink 08 oktober 2015

Onlangs ontdekte een team van wetenschappers in de Rising Star grotten in Zuid-Afrika overblijfselen van een tot dan toe nog onbekende mensachtige, de Homo Naledi. Naast het opwinding over de ontdekking van deze soort, was het team om nog een reden bijzonder blij. Meestal vinden archeologen namelijk slechts een of enkele botfragmenten bij een opgraving. Maar hier werden maar liefst zo’n 1500 botten aangetroffen, die waarschijnlijk te zijn herleiden tot elf individuen. Hierdoor is het mogelijk om niet alleen de kenmerken van deze soort te bestuderen, maar ook hun individuele variatie.

Dr. Alice Roberts is dokter, anatoom, en paleoantropoloog, verbonden aan de Universiteit van Birmingham. In haar laatste boek Het ongelooflijke toeval van de mens betoogt ze op overtuigende wijze, dat we niet alleen over onszelf kunnen leren door dergelijke opgravingen, hoe nuttig ze ook zijn. Een andere route om meer te begrijpen over onszelf, over evolutie en over onze relatie tot andere organismen is het vergelijken van embryonale processen van mensen en andere dieren.

Roberts laat het ontwikkelproces zien vanaf de conceptie in de baarmoeder tot aan de geboorte van een baby. In elk hoofdstuk beschrijft ze hoe een onderdeel van het menselijk lichaam tot volle wasdom is gekomen. Zo hebben we als embryo sporen van kieuwen in onze nek, net als vissen. Bij vissen ontwikkelen die zich tot volwaardige kieuwen, bij ons ontwikkelt die functie zich (uiteraard) niet. Ze illustreert aan de hand van dergelijke voorbeelden, hoe evolutie werkt. Af en toe ontwikkelen we functies, die later niet meer gebruikt worden. De desbetreffende organen worden evolutionair uitgeselecteerd en verdwijnen.

Door het presenteren van een enorme hoeveelheid voorbeelden van overeenkomsten in onze embryonale ontwikkeling en die van verschillende andere organismen toont Roberts aan, dat we niet een bijzondere levensvorm zijn, apart van de andere organismen. Ze bestrijdt het lineaire beeld van de March of Progress. In dit nog steeds veel gebruikte plaatje zien we van links naar rechts een chimpansee die langzaam in een mens verandert. We zijn niet het resultaat zijn van een doelgerichte, lineaire ontwikkeling, maar slechts een van de vele blaadjes of twijgjes aan een zich uitwaaierende levensboom. Ook wij zijn niets meer of minder dan het resultaat van een van de takken van evolutionaire ontwikkeling.

In het laatste deel van het boek legt ze uit hoe omgeving, gedrag en natuurlijke selectie op elkaar inwerken met alle evolutionaire gevolgen van dien. Het is niet eenvoudig om een begrip als fenotypische adaptatie uit te leggen, maar een dergelijk uitdaging is Roberts op het lijf geschreven. Ze bekleedt namelijk de leerstoel Public Engagement of Science  aan de Universiteit van Birmingham en maakt televisieprogramma’s voor de BBC om wetenschap te populariseren. Het ongelooflijke toeval van ons bestaan is een geslaagde poging van deze getalenteerde wetenschappelijke duizendpoot om een veelal verkeerd begrepen onderwerp als evolutie op een heldere en verrassende manier te presenteren aan een lekenpubliek.

Lees het Hebbaninterview met Dr. Alice Roberts

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Gijs Reudink