Vrouwen torsen deze spionageroman op hun schouders

Als je uitsluitend de bestsellerlijsten in aanmerking neemt, dan is Jan Guillou (1944) momenteel waarschijnlijk de populairste schrijver van Zweden. Alleen al in zijn thuisland heeft hij reeds meer dan tien miljoen boeken verkocht. Tevens is zijn werk vertaald in meer dan twintig talen. Met zijn ambitieus literair project, de reeks 'De grote eeuw', behaalt hij het ene succes na het andere. Zijn roman Blauwe Ster is intussen het vijfde deel van deze prestigieuze serie. Lezers die de eerdere vier delen niet hebben gelezen kunnen hier echter probleemloos aansluiten.

“Ze herkende haar eigen spiegelbeeld niet. Of beter gezegd, het beeld in het raam van de treincoupé tegen de zwarte en met regen bespatte achtergrond was zij natuurlijk, als op een foto in een dossier dat met een paperclip aan het bovenste blad was bevestigd. Het uiterlijke signalement klopte. Maar zij was het niet langer. Het was alsof ze alle herinneringen aan wie ze was geweest had verdrongen en in haar nieuwe onbekende gestalte alleen in het heden leefde en niet achteromkeek, alleen maar vooruit, waar ze toch niets van kon weten. Ze kon binnen een dag dood zijn. Dat risico bestond, maar het was het waard om dat te nemen.”

Johanne Lauritzen is de dochter van Lauritz Lauritzen die in de vorige delen van deze reeks samen met zijn twee broers een belangrijke rol speelt. De feministische Johanne is tijdens de beginjaren van de Tweede Wereldoorlog koerier voor het verzet in Noorwegen; nadien wordt ze in Stockholm aangeworven door de SOE (Britse spionagedienst). Blauwe ster krijgt ze mee als haar codenaam. Ze wordt ook bevorderd tot kapitein in het Britse leger. Haar belangrijkste en gevaarlijkste opdracht volgt: ze moet de Noorse joden bijstaan en ervoor zorgen dat die de Holocaust kunnen ontkomen. Haar jongere zus Rosa werkt voor de Zweedse militaire inlichtingendienst; de activiteiten van deze twee vrouwen zullen hun zusterschap zwaar hypothekeren.

In deze spionageroman, het favoriete genre van Jan Guillou, katapulteert de auteur zijn lezers onmiddellijk terug naar de periode van de Tweede Wereldoorlog. Als een ervaren geschiedkundige weet hij een duidelijk beeld van die tijd te schetsen. Het verhaal zelf gaat vooral over het verzet in Noorwegen en Zweden; een bijzonder leerrijk thema. In statige dialogen en gedetailleerde beschrijvingen herken je meteen de zelfverzekerde schrijvershand van Guillou. Af en toe verwijst hij naar eerdere gebeurtenissen uit de vorige delen, erg nuttig om het verhaal van de familie Lauritzen te vervolledigen.

'De grote eeuw' werd aangekondigd onder de noemer “Drie broers, twee oorlogen, één eeuw”. Toch zijn het dit keer de dames Johanne en (in mindere mate) Rosa Lauritzen die deze roman op hun schouders torsen. Een ingenieuze zet om de spionageactiviteiten alsook de Tweede Wereldoorlog eens te bekijken door de ogen van twee ijzersterke vrouwen. Bovendien geeft de schrijver onverholen een feministisch perspectief weer. Is deze roman steeds geloofwaardig? Sterke twijfels hierover, maar toch een stevig en spannend verhaal.

Een leuk weetje: Guillou haalt een grapje uit en bevestigt zelf dat hij de beroemde Noorse psychoanalyticus Nic Hoel gewoonweg Nic Hole noemt. Deze familienaam verwijst naar een bijzonder geliefd personage uit de boeken van zijn Noorse collega Jo Nesbø. Er is echter ook een belangrijke reden voor dergelijke naamsverdraaiingen; die reden vind je terug in het nawoord van de auteur.