Elke zin afzonderlijk verslinden en absorberen

Nadat hij eerder twee kinderboeken schreef, waagde Matthew Olshan zich aan Waterland, zijn romandebuut. Hij woont momenteel meestal in Baltimore, maar bezit eveneens een kleine hoeve in Pennsylvania. Zijn persoonlijke uitdaging voor dit jaar is bijzonder: hij wil leren hoe schuimende appelcider wordt gemaakt!

Gus is een man op leeftijd wanneer hij na een jarenlang verblijf in een gevangenis, zonder enige verklaring, plots wordt vrijgelaten. Hij belandt in een enorm grote stad die hij niet kent en moet dus op straat leven, op zoek naar zijn plaats in deze moderne maatschappij. Totdat een vrouwelijke curator van een museum de rol van reddende engel voor haar rekening neemt en zich over hem ontfermt. Zij heeft onlangs een controversiële tentoonstelling geopend met een schitterende nabootsing van de moerasgebieden tussen de Eufraat en de Tigris. Dit is trouwens de plek waar Gus voor zijn gevangenschap als bezettingsarts heeft gewerkt en geleefd. Hij is erg begaan met het welzijn van de moerasmensen, die gekoloniseerd werden. Stapsgewijs komt de oorzaak van zijn gevangenschap aan het licht en verneem je welke bijzondere band hij met de moerasbewoners heeft opgebouwd.

"Terwijl hij zijn ogen sloot, zag hij zichzelf weer als een hond, vredig in zijn zachte mand, met zijn buikje vol, maar toch met het knagende gevoel dat hij zich eigenlijk aan de voeten van zijn bazinnetje zou moeten werpen."

Deze roman gaat over kolonisatie en onderdrukking en is onderverdeeld in drie tijdslijnen. Van het heden keer je in het tweede deel 21 jaar terug in de tijd, in het derde en laatste deel beland je dan nog eens elf jaar eerder. Het begin is dus het einde en het einde is wel degelijk het begin. Dit op ingenieuze wijze vertelde verhaal is geen historische roman, maar verwijst onrechtstreeks wel naar de oorlog in Irak en de bezetting door de Amerikanen. Ook zoekt de auteur naar een verklaring, waarom deze bijzondere beschaving van de moerasmensen uiteindelijk nog slechts via een controversiële tentoonstelling in een museum is terug te vinden. Olshan begint erg sterk en overtuigend, maar na 100 bladzijden weet je nog steeds niet precies waar het verhaal met je naartoe wil. Het oogt allemaal wazig en suggestief; dit is evenwel precies wat de auteur voor ogen had toen hij het boek schreef. Hij laat het gedeeltelijk over aan zijn lezers om hun eigen sfeerbeeld rond dit verhaal te vormen. Waterland wordt verteld vanuit het oogpunt van bezettingsarts Gus, die onderdrukte stamleden poogt te helpen. Met alle gevolgen van dien. Hij is een idealist en een erg naïeve dokter; zijn karakter wordt mooi geportretteerd.

Waterland is een avontuurlijke roman met een vernieuwende insteek. Matthew Olshan wijst op de complexiteit van verraad en oorlog; hij doet dit in een duidelijke en krachtige taal, zonder franjes. Je moet elke zin afzonderlijk verslinden en absorberen. Deze schrijver biedt je een bijzondere leeservaring, waarbij je zelfs na het lezen van dit boek onmiddellijk naar een nieuwe roman van hem verlangt.

Dit debuut zet de deuren wagenwijd open voor oeverloze discussies over kolonisatie, dictatuur en marginale bevolkingsgroepen.