Een meesterlijk debuut

De ondertitel van Witter Zwart is: een historische roman. En dat is het zeker! Het verhaal speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog. Maar het is veel meer dan dat. Het is een verhaal over liefde, keuzes maken, schuldgevoel, wraak, macht en onmacht. En ook die termen dekken niet de volledige lading van het boek!

Witter Zwart vertelt het verhaal over de Italiaan en SS-officier Marco Sebastini Corletti die in WO II eerst in Kamp Dachau en later in het geannexeerde Italië voortdurend worstelt met zijn gevoelens van recht en onrecht. In het Italiaanse dorpje Pamiore wordt het landgoed La Perla Bianca geannexeerd door de Duitsers om daar hun kantoor te vestigen. De familie Tandori wordt uit hun huis gezet en verbannen naar het armoedige gastenverblijf. Marco is al jaren verliefd op Ester Tandori, violiste, en hij probeert alles in het werk te stellen om de familie te ondersteunen en hun veiligheid te waarborgen. Hierdoor komt hij in conflict met de heersende bevelen van de Duitsers en uiteraard met zichzelf. Door verliefd te zijn op een Jodin, al is ze maar een mischling en geniet ze daardoor een betere bescherming, kiest hij in zichzelf tegen het nazisme. Deze strijd is door het hele boek heen voelbaar en zorgt ervoor dat je geboeid blijft lezen. En ondanks dat Marco een SS-er is, voel je toch een zekere sympathie voor hem. Zijn vriend Helmut von Schlagen die ook in het landgoed verblijft, is veel harder en onmenselijker. Ondanks dat zie je ook in deze man later in het boek menselijke trekjes. Het slechte heeft ook iets goeds in zich.

Witter Zwart heeft de gouden Lettervreter gewonnen, een prijs voor het beste Nederlandstalige debuut. En volkomen terecht! Zelden heb ik een boek gelezen waarvoor zoveel research is gedaan, maar niet alleen dat maakt het tot een magistrale roman. Ook de muziek die beschreven wordt, is passend in het verhaal. En de geschiedenis van de kostbare viool De zwarte parel blijkt op waarheid te berusten. Verschillende personages hebben echt bestaan.

Witter Zwart is verdeeld in drie delen. Er zijn in cursief gedrukte tekst dagboekfragmenten opgenomen waardoor steeds meer achtergrondinformatie gegeven wordt en je beter leert begrijpen waarom bepaalde gevoelens bij sommige personages zo'n grote rol spelen. En waarom bepaalde mensen reageren zoals ze reageren.
In het boek komen meerdere verhaallijnen voor, die uiteindelijk allemaal met elkaar te maken hebben en op het eind tot een verrassend einde leiden.

Witter Zwart is een indrukwekkende roman vol contrasten - al meteen zichtbaar in de titel - die zich ook gedeeltelijk in de personages manifesteren en dat maakt het boek zo boeiend en tegelijkertijd zo menselijk. De karakters zijn heel goed uitgewerkt met psychologische diepgang.
De opbouw van het boek is goed geconstrueerd, het taalgebruik is vloeiend en beeldend met veel metaforen. Soms doet de taal poëtisch aan. Een prachtig voorbeeld hiervan is: Fluister mij je hart, ik luister altijd.
Tegelijkertijd voel je in deze zin de liefde spreken, zoals die door het hele boek heen aanwezig is. En niet voor niets eindigt het boek met een citaat uit het Hooglied van de Liefde, te vinden in Korinthiërs 13 in de Bijbel.

Kortom, Witter Zwart is een meesterlijk debuut vol tegenstellingen, maar zo de moeite waard! Hopelijk volgt er nog veel meer van de hand van Johan van den Ende. Een aanrader voor iedereen!