Recensie Het huis met de schaduw

Oorlog en liefde, je zou denken het kan niet verder uit elkaar liggen, maar beiden zijn heel interessante thema’s die steeds weerkeren in romans. Over WO1 EN WO2 zijn al talloze boeken verschenen; het ene al beter dan het andere. Maar over een veel recentere oorlog, ook dicht bij huis, is er bij mijn weten, nog niet veel geschreven. Het was dan ook een zeer complexe strijd, de opsplitsing van ex-Joegoslavië. Een onderdeel van deze opsplitsing vormde de Kroatische Onafhankelijkheidsoorlog, de strijd tussen Kroaten en Serviërs die duurde van 1991 tot 1995 en leidde tot de afscheiding van Kroatië van de Federale Republiek van Joegoslavië. Deze oorlog telde duizenden doden, gewonden en vermiste personen en naar schatting sloegen +/-300.000 mensen op de vlucht. Ondertussen is Kroatië op 1 juli 2013 de achtentwintigste lidstaat van de EU geworden. Een grote bron van inkomsten voor het land vormt het toerisme. Kroatië en zijn bevolking staan er weer. Het spook van de oorlog, de strijd tussen de diverse etnische entiteiten heeft het achter zich gelaten….of lijkt dat enkel zo op papier?

Waarom vertel ik u dit alles, Kroatië en meer bepaald het stadje Gost is de plaats waar de nieuwste roman van de schrijfster Aminatta Forna zich afspeelt. In dit stadje heeft een Engels echtpaar een vakantiehuisje gekocht. Het huisje “het blauwe huis” stond al jaren leeg en de Engelsen willen dit nu opknappen en met winst verkopen. Als dit vlot verloopt zullen er nog andere renovatieprojecten volgen. Niet alleen de stad ziet de komst van de buitenlanders met argus ogen aan, ook buurman Duro. Hij ziet al jaren lijdzaam toe hoe het huisje komt te vervallen. Hij biedt zich aan als klusjesman om het huis terug bewoonbaar te maken en in zijn oorspronkelijke schoonheid te herstellen. Duro werkt met hart en ziel aan de opknap van het huis en dit niet enkel omwille van het geld dat het hem opbrengt. Zijn doel is van een geheel andere orde. Wat dit huis ooit heeft gezien mag nimmer vergeten worden. Hij kan en zal deze stad nooit verlaten zolang de verantwoordelijken voor zijn lichaam- en zielslijden nog leven. Zijn aanwezigheid en het herstel van het blauwe huis moeten -degenen die het aanbelangt - tot het einde van hun dagen doen herinneren aan hun daden, hun misdaden en Duro’s onbeschrijfbaar verlies van zijn beminden.

Aminatta Forna heeft het zich niet gemakkelijk gemaakt met haar keuze van de plaats waar haar verhaal tot stand is gekomen. Maar de sterkte van de schrijfster komt ook in deze roman weer naar voren, zij weet je als lezer mee op weg te nemen, ze voert je mee op haar pad en voor je het beseft zit je midden in het verhaal. Ze geeft -via Duro- met mondjesmaat informatie aan de lezer. Zij oordeelt niet en zij veroordeelt niet. Ze geeft haar lezer ruimte tot zelfinvulling. Reflectie over het aangereikte dient de lezer zelf te doen. Ook deze roman kent een veelgelaagd verhaal. Kroatië door de ogen van de toerist. Hun zomer in een vakantieland, een land waarvan zij het verleden niet echt kennen laat staan willen kennen. Maar er is ook de plaatselijke bevolking. Voor wie horen, zien en zwijgen één optie is en uit Gost vertrekken de andere optie is. Ze neemt je ook mee naar Duro’s jeugd waar de wortels ontspringen voor latere zienswijzen, standpunten, meningen, conflicten. De diverse personages worden klaar en helder naar voren gebracht. Een opvallend gegeven is de gebruikte symboliek. Het afgedekte, het sudderende en onverwerkte verleden tref je niet enkel aan bij de personages maar zit ook in het huis, de afgedekte laag, het toedekkende pleisterwerk. Ik vergeet haast nog de overgang van een eerder lichtvoetige, soms zelfs speelse en humoristische sfeer naar een eerder ingetogen, iets wat sombere sfeer te vermelden. De schrijfstijl, woordkeuze is dan ook geheel in harmonie met het gebeuren.
Maar als constante voel je, steeds op de achtergrond aanwezig, de onuitgesproken woede, de wrok, de zin op wraak die aan de oppervlakte leeft en waar niemand openlijk over spreekt. De strijd om een onafhankelijke staat is dan misschien gestreden maar onder de inwoners leeft nog steeds een oorlog die nooit begonnen en dus ook nooit uitgevochten zal worden, een mentale oorlog!