Recensie Kinderkroniek 1940-1945

Ik kijk slechts zelden televisie, maar het programma DWDD daar houd ik wel van. De wisselwerking tussen snelle, informatieve, humoristische en ook wel emotionele momenten ligt me wel.
En laatst was er weer zo’n kippenvel moment ….de heer Guus Luijters kende eindelijk de naam van “het meisje met de strik”! Zelden een mens zo blij gezien met het vinden van een naam. Maar naarmate het interview vorderde begon ik het gewicht en de draagkracht van zijn blijheid veel beter te begrijpen. Ik wilde ook wel meer weten over al die kinderen die nooit meer terugkeerden.
De schrijver Guus Luijters begon in 2008 aan wat je een levenswerk mag noemen. Hij stelde zich tot doel om al de namen van de uit Nederland door de Duitsers gedeporteerde kinderen te verzamelen. Hij heeft hun niet alleen een naam gegeven maar ook een geboortedatum, een adres en een overlijdensdatum- en plaats. Maar bovenal heeft hij aan hen een gezicht gegeven, voor velen zou het gezicht op een foto een naam krijgen. Vier jaar werkte hij aan het in 2012 verschenen boek “In Memoriam”. In Memoriam bestaat uit de namen van Joodse, Sinti en Roma kinderen. De namen van ongeveer 18.000 kinderen die via 102 transporten vanuit Nederland werden gedeporteerd tijdens W.O. II. Na dit boek verscheen er nog een addendum met nagekomen foto’s en zopas verscheen dan zijn boek “De kinderkroniek”.
In “Kinderkroniek” laat hij de kinderen aan het woord. Op basis van dagboekfragmenten, briefkaarten, brieven en getuigenissen leren we de kinderen kennen. We vernemen hoe hun vrijheid wordt beknot. Plots zijn ze niet meer welkom op bepaalde plaatsen, ze mogen niet meer overal gaan zwemmen, ze mogen geen lid meer zijn van bepaalde clubs, ze moeten apart onderwijs volgen. Er volgt al snel de invoering van de Jodenster en de afvoering naar de kampen kent haar begin. De kampen waaruit slechts een paar honderd van de kinderen levend wederkeerden. Luijters leert ons de evolutie van de oorlog -door de ogen van de kinderen- kennen gedurende de opeenvolgende jaren 1940-1944. Hij maakt ook een opdeling naar de verschillende kampen toe.
Dit werk laat je niet onberoerd. Het is schrijnend om te lezen waar mensen toe instaat zijn. Hoe mensen hun gedrag weten goed te praten, blind zijn voor de realiteit. Daarnaast is het ook goed te beseffen dat we niet iedereen over dezelfde kam mogen scheren, er zijn wel degelijk mensen geweest die kinderen hebben helpen onderduiken, helpen vluchten naar het buitenland…
Het raakt je om te lezen hoe kinderen er voor hun ouders de moed in hebben willen houden. In hun brieven kleurden ze de situatie wat rooskleuriger in opdat ma en pa niet zouden lijden. Het is aangrijpend te lezen dat jonge mensen beseften welk lot hun te wachten stond. Guus Luijters noemt zelf de brieven van Hertha Aussen als enkele van de meest aangrijpende documenten in Kinderkroniek 1940-1945. Hertha schrijft aan haar vriendin Netty. Haar laatste twee kaarten dateren van 14 september 1943. De eerste eindigt met een redelijk opgewekt ‘tot ziens’. De tweede kaart is geschreven in de trein. Hertha besluit haar bericht deze keer anders: ‘vaarwel’
Het grijpt je bij de keel als je leest dat vele ouders langzaam maar zeker beseffen wat hen en hun kinderen te wachten staat. Kort samengevat komt dit boek hier op neer: "Je wordt als lezer verschrikkelijk met je neus op de werkelijkheid gedrukt.” Er is geen ontkomen aan, het heeft allemaal werkelijk plaats gevonden.
Na het lezen van “Kinderkroniek” ben ik oprecht blij dat Guus Luijters, die aan vele namen een gezicht heeft weten te geven, zijn vrees om nooit een naam aan het gezicht van “het meisje met de strik” te kunnen geven, deze vrees voorgoed kan opbergen. Er rest mij alleen nog mijn diep respect uit te drukken voor het werk van de heer Luijters.