Weinig bijzonders

De Duitse bestsellerauteur Charlotte Link selecteert bij aanvang van haar nieuwste thriller De toeschouwer een aantal knappe binnenkomers die absoluut een deur intrappen. Zo laat ze er geen twijfel over bestaan dat we te maken krijgen met een nietsontziende moordenaar die het gemunt heeft op weerloze slachtoffers. De laatste zin van de proloog komt keihard binnen en blijft gedurende het hele verhaal in ons achterhoofd hangen omdat we niet de gehele inhoud ervan direct kunnen linken. Reden genoeg om er als lezer eens goed voor te gaan zitten.

We maken kennis met tal van vrouwelijke personages. Gescheiden, weduwe of gevangen in een relatie waarin psychologisch machtsmisbruik een grote rol speelt. Maar ook met hen die hun leven op de rails hebben, carrièregericht zijn of simpelweg met een alledaags bestaan tevreden zijn totdat ze door iets of iemand wakker worden geschud. Zo is er bijvoorbeeld de gepensioneerde Anne Westley, die na de dood van haar man een afgezonderd leven leidt, ver weg van de bewoonde wereld. Ook Carla Roberts woont alleen, zonder een sociaal netwerk en buiten het comfortabele bereik van haar dochter Keira. De dader lijkt een zwak te hebben voor oudere dames als Carla en Anne. Toch zijn het niet enkel mensen die in een isolement leven die gevaar lopen. Aan de vierendertigjarige Samson Segal zit een steekje los. Inwonend bij zijn broer, met wie hij op goede voet staat, en schoonzus Millie, die hij veracht, verkiest hij zijn dagen op straat door te brengen boven het zoeken van een baan. Hij hunkert naar een vrouw die onvoorwaardelijk van hem houdt, en het gemis aan kinderen maakt hem gedreven in het observeren van hen die dit geluk wel hebben gevonden. Segal is het type loser waar je enerzijds medelijden mee krijgt omdat je hem wellicht een gezin gunt. Zo ontfermt hij zich bijna liefdevol over het buurmeisje Becky als hij haar verkleumd voor de deur van haar ouderlijk huis aantreft. Aan de andere kant maakt zijn gedrag ons duidelijk dat vroeg of laat iets in hem zal knappen. Hij is overal precies op het exacte, of juist verkeerde moment en al vlug komen de moorden hem ter ore. Wanneer hij er min of meer wordt bijgelapt door Millie, duikt hij met behulp van zijn vriend Bartek onder.

Link heeft ervoor gekozen om de registers stevig open te trekken. Zo voert zij een heel arsenaal aan medespelers op die allen een donker randje lijken te hebben. Zo is er de gewezen politieman John Burton, de heimelijke minnaar van de eerst getrouwde en later weduwe geworden Gillian Ward. Hij staat tevens goed te boek als de ongrijpbare handbalcoach van jongelui en van moeders zich massaal aan hem vergapen als ze hun kroost oppikken na de training. Burton heeft het zijn persoonlijke missie gemaakt om de dader te vinden. Al blijft zijn werkelijke motief lange tijd onduidelijk, hij is wel degene die het inzicht heeft om zich op de juiste plaatsen te begeven. De moorden lijken een patroon te vormen maar een verband ontbreekt wanneer een ander slachtoffer valt. Het door de auteur in het leven geroepen politieduo overtuigd maar deels zodat de spanning (uiteraard) alle ruimte krijgt om zich te ontwikkelen tot aan de climax waarop we hopen. Helaas valt het doek ruim voor het einde waarna we nog zo'n tachtig pagina's te gaan hebben eer ieder draadje naadloos is aangesloten. Waarom de auteur voor deze opzet heeft gekozen blijft enigszins gissen. Wat de drijfveer dat tot de misdrijven heeft geleid is geweest mag logischerwijs niet onbeschreven blijven, het applaus is daarentegen dan al lang verstomd.

De leesbaarheid is zowel vlot als eenvoudig, maar stokt geregeld doordat er gekozen is voor een herhaling van zetten vanuit diverse perspectieven. Het geheel beslaat ruim twee wintermaanden en deze ijzige sfeer versterkt de onbehaaglijkheid die het verhaal oproept. De lezer realiseert zich echter dat, wanneer iets ergens te dik bovenop ligt, het in de meeste gevallen toch anders uitpakt. Dat de dader zich in een onverwachte hoek bevindt is dan ook verre van verrassend te noemen. Met zo'n honderd pagina's minder zou deze thriller heel wat beter uit de verf zijn gekomen. Het langgerekte slotdeel riekt nu naar een nagenoeg overbodige epiloog. Waar het verhaal uiteindelijk genadeloos op kan worden afgerekend is het feit dat de "bad guy" hier en daar flink uit het gelid loopt. Niet alles is daarom even geloofwaardig, en dat is toch een blunder die een geroutineerde auteur als Charlotte Link zich eigenlijk niet mag permitteren. Het geheel bij elkaar opgeteld maakt dat De toeschouwer weinig bijzonders is, en weinig voor ons in petto heeft. Met de hakken over de sloot een voldoende.

(Door: Diana Bokkinga)