Een klein titanenwerk

Mark Schaevers heeft met Orgelman een klein titanenwerk verricht en dat was ook nodig. Het nazi-regime was dan ook grondig te werk gegaan. Kort na de oorlog waren de ooit geprezen en toch vrij bekende kunstenaar en zijn oeuvre volledig in de vergetelheid verzeild geraakt. Aan de hand van de beschikbare bronnen (de nog resterende snippers informatie, interviews met nog levende getuigen) komen de dramatische levens van schilder Felix Nussbaum en zijn vrouw (en schilderes) Felda Platek weer aan de oppervlakte. Vooral de jaren in ballingschap worden prachtig tot leven gewekt. De auteur treedt letterlijk in Nussbaums voetsporen op diens zwerftocht tijdens de oorlogsjaren. Nussbaum is in Rome wanneer de nationaal-socialisten in Duitsland de macht grijpen en belandt, via omzwervingen langs de Italiaanse Rivièra en Parijs, uiteindelijk in België. Bij momenten leest het boek als een thriller: de cliffhangers op het einde van sommige hoofdstukken maken het boek soms “on-neerleg-baar”. De auteur heeft er nochtans geen heldendicht van gemaakt. Nussbaum wordt niet als een heilige geportretteerd maar op een realistische manier neergezet: het wordt niet onder de mat geveegd dat hij soms bijzonder nukkig kon zijn en dat de relatie met zijn vrouw niet echt als harmonieus kan omschreven worden.

In Orgelman vloeien geschiedenis, kunst en politiek samen en naast een biografie en spannende road trip heeft Mark Schaevers tevens een waar drama geschreven: in extremis worden Felix en Felda beiden opgepakt en vanuit de Dossinkazerne in Mechelen op het allerlaatste transport richting Auschwitz gez et. Het postume herleven van Nussbaums werk (hij heeft nu een eigen museum in zijn geboortestad) kan deze tragedie enigszins verzachten.