Wisselvallig met af en toe kans op een aardig verhaal

Stephen King behoort (samen met Thomas Pynchon, Haruki Murakami en Don Delillo) tot de nog levende auteurs van wie ik alles wat zij uitbrengen, wil lezen. Dit is in het geval van Stephen King niet altijd een geheel onverdeeld genoegen. Zijn kwaliteitscontrole laat regelmatig te wensen over, waardoor ook werk dat kwalitatief ondermaats is, zijn weg naar de lezer vindt. Desondanks is hij een schrijver is op wie het uitgebluste cliché ‘geboren verteller’ onverkort van toepassing is en bevat zijn oeuvre ruim voldoende klassiekers om ooit vier a vijf delen dundruk van de prestigieuze Library of America te vullen. Bovendien lijkt hij de laatste jaren aan de ‘indian summer’ van zijn schrijfloopbaan bezig. Sinds het best wel erg beroerde ‘Onder de koepel’ heeft hij louter werk afgeleverd dat op zijn minst lang niet gek is en voor het overgrote deel gewoon als zeer sterk te karakteriseren valt.

Daar ik voorts de mening ben toegedaan dat King op zijn best is in het horrorgenre (zijn wat wijdlopige en eenvoudige (om niet te zeggen fletse en vooral in vertaling vaak kleurloze) stijl werkt wonderwel als er erge dingen dreigen te gebeuren) en op novellelengte (hij is bijna onovertroffen in het opbouwen van spanning, maar bevredigend afwikkelen gaat hem vaak beduidend minder af), leek ‘De bazaar van boze dromen,’ dus welhaast toegesneden op deze lezer. Helaas zette het eerste verhaal meteen een fikse domper op mijn leesplezier. Het gaat over een bezeten auto (een gegeven dat King, na perfect te hebben uitgewerkt in ‘Christine’, eerder al tot zelf parodiërende dieptepunten dreef als ‘From a Buick 8’ en ‘Maximum Overdrive’) die een aantal saaie personages verorbert, tot het onvermijdelijke vindingrijke jochie een manier verzint om het terug te sturen naar de onbekende plek waar het vandaan kwam. Als een jonge, onbekende schrijver dit verhaal zou opsturen naar een tijdschrift of uitgeverij, zou hij hooguit het advies krijgen om minder tv te kijken, veel te lezen en het dan over een paar jaar nog eens wat in te zenden. En zo zijn er meer verhalen waar de ‘gotcha’ wending de lezer duidelijk zichtbaar staat op te wachten. Zelfs de kortzichtigste lezer moet zo halverwege ‘Duin’ al kunnen uittekenen wiens naam er in het zand geschreven stond.

Kennelijk was King in de stemming om zijn fans een kijkje achter de schermen te gunnen, dus wordt ieder verhaal voorafgegaan door een inleiding waarin de ontstaansgeschiedenis van of het idee achter het verhaal uit de doeken wordt gedaan. Dit voegt zeker iets toe en verduidelijkt soms een en ander, maar het doet weinig tot niets toe of af aan de waardering voor de verhalen. Veelzeggend is wel dat King aangeeft dat hij niet vooraf een plot uitwerkt, maar het verhaal verzint terwijl hij schrijft (onder het mom van als ik zelf niet weet waar het verhaal heen gaat, weet de lezer het ook niet), wat prima en sluitend lijkt te verklaren waarom hij ook na het afzweren van de coke en de drank, nog steeds werken schreef die na vele honderden pagina’s plotsklaps met een haastig afgeraffeld slot door hun hoeven zegen. Al met al blijft ‘De bazaar van boze dromen’ een lange en hobbelige rit waarbij King af en toe lelijk uitglijdt richting schmierend sentiment en wat boertige lol. Soms schiet hij echter ook, schijnbaar losjes vanuit de heup, overtuigend raak. Hoewel hij met Ur en Necrologieen een babyboomer lijkt die wanhopig graag de indruk wil wekken dat hij heus nog bij de tijd is, door nogal gratuit e-readers en webredacties in de handeling te vervlechten, zijn de verhalen in kwestie gewoon ouderwets goed (Ur lijkt een vingeroefening voor 22-11-63). Ook ‘Moraal’ is beklemmend sterk.

De signaal-ruis verhouding van deze bundel toont aan dat de degelijke, maar weinig geïnspireerde broodschrijver en de bevlogen artiest nog steeds onvermoeibaar vechten om de overhand in de schrijversborst van Stephen King. Als de rest van zijn output dit decennium niet zo uniform sterk was geweest, zou ik mij echter toch afvragen of de bodem van het vat zo zoetjes aan niet in zicht begint te komen.