De spion - Paulo Coelho

Het boek is in de vorm van twee brieven geschreven, een lange brief van Mata Hari zelf, gericht aan haar advocaat maar eigenlijk bedoeld voor haar dochter. Hierin legt ze uit hoe haar leven verlopen is en hoe ze op het punt gekomen is dat ze wacht op haar executie. De tweede brief is geschreven door haar advocaat en gericht aan Mata Hari, hij geeft inzicht in de zaken die Mata Hari zelf niet geweten heeft, de zaken die meegespeeld hebben bij haar veroordeling. Tegelijkertijd vraagt de advocaat zich wanhopig af of hij niet meer had kunnen doen voor haar.

Mata Hari is heel duidelijk over haar situatie:"Ik ben een vrouw die in het verkeerde tijdperk geboren is, daar is niets aan toe doen. Ik weet niet of men mij zich in de toekomst herinneren zal. Mocht dit wel het geval zijn, laten ze me dan nooit zien als slachtoffer, maar als iemand die haar stappen zette met moed, en die zonder angst de prijs betaalde die ze betalen moest."

Mata Hari heeft gegokt en verloren....

Mata Hari wordt in dit boek neergezet als een verleidelijke maar ook tragische heldin. Ze maakt bewuste keuzes om te ontsnappen aan het moralisme en het bekrompen burgerfatsoen van begin van de twintigste eeuw, ze is onafhankelijk en zorgt dat ze krijgt wat ze wil. Maar tegelijkertijd, of misschien juist daardoor, krijgt ze ook een hoop ellende te verwerken. Het gaat zeker niet allemaal vanzelf in haar leven, maar ze blijft knokken voor hetgeen ze wil bereiken.

Hierdoor leef je al snel mee met deze vrouw, en hoe zelfbewust ze ook is, af en toe maakt ze keuzes die wel fout moeten gaan....je zou bijna willen roepen: doe dat nu niet!! Ondanks haar enorme zelfbewustzijn heeft ze toch ook wel iets naiëfs over zich, ze blijft er op vertrouwen dat de mannen met wie ze ooit het bed heeft gedeeld haar zullen komen helpen, haar zullen redden van de naderende dood. Dit maakt haar menselijk en wekt sympathie op.

Haar bedoelingen waren goed: Ze hielt van Frankrijk en wilde fungeren als dubbelspion voor Frankrijk, toen haar door de Duitsers werd gevraagd te spioneren. Zij kon echter niet weten dat ze te maken kreeg met een Fransman die geblunderd had en zijn goede naam terug wilde krijgen, hij zag daartoe mogelijkheden toen hij het verhaal van Mata Hari hoorde. Zij vermoedde niet dat de mannen, naar wie ze in het verleden zo gul geweest was, haar zouden laten vallen, zelfs zouden beweren haar niet te kennen. En zelfs de Nederlandse regering liet haar vallen, ook enkel uit eigenbelang.

Coelho kiest ervoor om aan het begin van het boek gelijk al te vertellen hoe het verhaal af zal lopen. Toch doet dit niets af aan het verhaal, je blijft nieuwsgierig naar wat er allemaal in het leven van Mata Hari gebeurd is, hoe heeft het ooit zo ver kunnen komen?
Het boek is gebasseerd op ware feiten maar geen biografie, zo waarschuwt de schrijver, wel verwijst hij de mensen die meer willen weten aan het eind van zijn boek naar een ander boek met nog meer feiten over het leven van deze bijzondere vrouw.

Uit een krantenknipsel:

"Groot en slank, met de lenige gratie van een wild dier, haar zwarte haar golft op een vreemde manier en voert ons naar een magische wereld. De vrouwelijkste aller vrouwen die met haar lichaam een onbekende tragedie schrijft. Duizenden wendingen en duizenden bewegingen die volmaakt samenvallen met duizenden verschillende ritmen."