Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Uit gouden korenaren schiep God de Twentenaren. En uit het kaf en de resten de mensen uit het westen.

Hilde H 06 mei 2018
In ‘De heilige Rita’ van Tommy Wieringa wordt de hoofdrol gekaapt door een streek, door Twente, de geboortegrond van de auteur in het oosten van Nederland. Het gevoel van verbondenheid met het centrum van het land – De Randstad – is er gering. En omgekeerd is er vanuit dat centrum ook niet veel aandacht voor ‘het buitengebied’. Zelfs de wetten verliezen er een deel van hun gezag. Het is een vergeten gebied, een ‘krimpregio’. In (het fictieve) Mariënveen was er ‘wel een wolf maar geen pinautomaat,’ schrijft Wieringa. Er waren te weinig transacties. Wie iets kon verdween. Na het vallen van de muur, en het slechten van de Europese binnengrenzen, trok de leegstand in het grensgebied – zoals dat ook elders in Europa gebeurde – buitenlanders aan. Omdat de overheid zich ongeveer gelijktijdig uit de regio terugtrok en meer ging centraliseren kreeg echter ook de criminaliteit vrij spel. Autochtonen en allochtonen leefden voortaan samen, maar naast elkaar; hun levens raakten elkaar nooit echt. En ook de frietchinees bleef in de eerste plaats vooral een Chinees.

In die setting plaatst Wieringa Paul Krüzen. Hij is een van de achterblijvers. Zelfs een korte vakantie in het buitenland bezorgt hem al een gevoel van heimwee. Hij heeft een (internet)handel in oud oorlogsmaterieel en zorgt voor zijn vader Aloïs. Paul is vijftig en heeft het ouderlijk huis nooit verlaten. Het bezorgt hem een beetje het gevoel een sukkel te zijn. Een moeder ontbreekt. Zij had wél haar kans gegrepen en was vertrokken toen Paul acht was. Ze liet nooit meer iets van zich horen. Paul en zijn vader waren tot elkaar veroordeeld en moesten het samen zien te rooien. De manier waarop Wieringa die onhandige relatie in kaart brengt is bijzonder aandoenlijk.
Dezelfde deernis is er ook voor Hedwiges, Pauls voormalige klasgenoot en zijn enige vriend. Hedwiges is eveneens een achterblijver. Hij runt een kruidenierszaak in het dorp, en kijkt gelaten toe hoe zijn klantenbestand verouderd en krimpt. Met vrouwen is het nooit iets geworden. De vrienden vinden de betaalde liefde blijkbaar minder vreesaanjagend. Paul zoekt die het liefst bij de Filipijnse Rita in het bordeel van hun vroegere schoolkameraad Steggink net over de grens in Duitsland. Paul draagt rond zijn hals ook een kettinkje met een medaillon van die andere Rita, de Heilige Rita van Cascia, de patrones van de hopeloze gevallen. Hij kreeg het een keer van Hedwiges. Het lijkt of ook de vrienden tot elkaar veroordeeld waren, verenigd in troosteloosheid.

De manier waarop Wieringa vanaf de eerste bladzijden de verstilling, de somberheid en de ingehouden agressie van die kleine wereld introduceert is meesterlijk. Als het perspectief wisselt komt er toch avontuur in het verhaal: we vliegen mee in het sproeivliegtuigje van ene Anton Rubin, die op het hoogtepunt van de koude oorlog uit Rusland ontsnapte en neerstortte op het erf van de Krüzens. Rubin zou wat later met Pauls moeder aan de haal gaan. Het drama van Paul is dat hij nooit met haar heeft afgerekend. Vanaf dat moment was voor Paul immers iedere Rus ‘de’ Rus, een symbool van ‘de ander’ die je wereld op zijn kop zet. Als Steggink een Rus in dienst neemt als buitenwipper triggert dat bij Paul oud zeer. Als Hedwiges dan ook nog eens overvallen wordt is er geen houden meer aan. Pauls oude angsten herleven, zijn zekerheden verdwijnen. Hij heeft zichzelf niet meer in de hand. Onveiligheidsgevoelens en wantrouwen ontaarden in paranoia.

Is ‘De heilige Rita’ eigenlijk een aanrader?

Zeker!

- Als je houdt van een boek met een hoop losse eindjes, waarover je kan blijven fantaseren.
- Als je houdt van een boek waarin het verhaal niet zo belangrijk is omdat het intens is door zijn taal en stijl
- Als je houdt van een teder boek over een klein leven waarin niets gebeurt
- Als je houdt van een boek dat doet denken aan een symfonie van Mahler, een boek dat je hardop aan jezelf zou willen voorlezen, omdat de auteur zo zorgvuldig is met woorden, omdat hij ze samen kan doen klinken als muziek.
1

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Hilde H