Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Uit het verleden(geschiedenis) heeft de mens niets geleerd. De geschiedenis herhaalt zich

hugo van der wildt 26 oktober 2018
Hoe een Nederlandse consul, Jan Zwartendijk, duizenden Joden redde. Men beschrijft zijn leven tegen de achtergrond van de WWII en de periode die er vooraf ging. De geschiedkundige feiten worden rakelings vertelt en storen niet in het verhaal. In tegendeel.
Men krijgt eerst een schets van de jeugdjaren van Jan. Een bedrijvige jongen die zelfs in Engeland heeft gestudeerd. Voor het familiebedrijf, tabak/thee handel verbleef hij in Zuid Amerika. Jan had nog een broer Pieter en een zuster Didi, een journaliste.

Op een leeftijd van 40 ging hij werken voor Philips in 1938 met 40.000 werknemers. Hij moest het bedrijf in Kaunus, Litouwen, gaan leiden. Zijn toekomstig vrouw, Erni, woonde in Praag en verkocht adresboeken en zo ontmoet zij haar toekomstig man. In het gezin waren drie kinderen. Edith, Jan en Robbie.
Men voelde de dreiging van een oorlog en de Nederlandse gezand in Riga, De Decker, vraagt aan Jan om consul te worden i.p.v. de huidige Duits gezinde consul. Jan werd dan consul vanaf 22 juni 1940 met een Koninklijk besluit vanuit Londen. De Russen vallen de Baltische staten binnen en op 13/14 januari 1941 worden 15424 letten naar Siberie getransporteerd. De Joden willen weg maar hoe en waar na toe? Naar Curaçao. Via Rusland naar Japan waar men een doorreis visum voor nodig had. Samen met de Japanse consul, Sugihara start Jan met het uitschrijven van visums. De Russen gingen akkoord want zij vroegen 400 dollar pp. Met dit geld kon Stalin wapens kopen en tijd want hij was niet klaar voor een oorlog. Stalin werd gesteund door Dekanozov en Beria. Zij drie waren de Georgische groep binnen de communistische partij. Stalin wou in 1928 de Joden in Rusland een staat geven, de Joodse Republiek rond Birobidzjan wat nooit iets is geworden.

Wat vandaag ook gebeurd.
In 1933 mochten de Duitse Joden tijdelijk in Nederland blijven en de Poolse Joden moeten terug. In 1938 werd geen enkele vluchteling in Nederland nog opgenomen. Joden die op de St Louis naar Cuba vluchten mochten niet ontschepen en ook niet in Amerika. Terug naar Europa(1939) en Engeland, Belgie, Frankrijk en Nederland hebben deze vluchtelingen opgevangen.

Ter zijde. De schrijver, Jan de Hertog, heeft verhaal van de ST. Louis gebruikt voor zijn werk, Schipper naast God. Een ander schrijver, Robert van Gulik, werkte op de tolkendienst onder leiding consul Nicolaas Voogd. Robert schreef 16 rechter Tie - misdaadromans.

3 Augustus 1940, sluiting van het Nederlands consulaat. De dag daarna heeft Jan de stempels en de lijsten verbrand. Tijdens de oorlog verblijft de familie Zwartendijk in Nederland. Net als in Belgie, werd een commissie van onderzoek opgericht met als doel de medewerkers van Philips die met de Duitsers hadden samengewerkt er uit te halen. De zo genaamde zwarte. Jan Zwartendijk werk daar aan mee. Het onderzoek duurde tot 32/12/1946. Daarna ging Jan voor Philips naar Griekeland. Hierdoor heeft hij drie oorlogen meegemaakt. In Litouwen tussen de Russen en Duitsers. In Nederland, de Duitsers en in Griekenland de burgeroorlog.

Jozef Luns, minister van buitenlandse zaken stelde een onderzoek naar de engel van Curaçao. Dit was de bijnaam van Jan Zwartendijk. In 1963 kreeg Jan een berisping van het minsteren van BZ om wat hij had gedaan, namelijk het uitschrijven van visums zonder toelating van de regering.
Wat bij Jan Zwartendijk heel zijn leven is blijven spelen is de vraag: Hoeveel mensen heb ik gered? Niet het aantal visums dat hij had uitgeschreven, want daar is men ook nog steeds niet uit, maar wel hoeveel levens heb ik gered. Iets na zijn dood is men er achter gekomen dat 95% van de Joden gered zijn.

In Nederland heeft hij nooit erkentelijkheid gehad voor zijn daden. Het is rabijn Tokayer die in de The Jerusalem Post van 26/6/1929 een artikel schrijft over The man who saved Judasim.

Besluit: Het een geschiedenis met een diep menselijk verhaal. Men komt verschillende zaken te weten over deze periode die misschien niet in de geschiedenisboeken staan. Trouwens deze zaken storen zeker niet bij het lezen. Men komt ook iets te weten over enkele schrijvers. Leuk meegenomen. Het boek is geschreven met kennis van zaken want er is een lange lijst van bronnen. Ook foto´s maken het verhaal compleet. Voor mij althans een aanrader.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van hugo van der wildt