Dwars door de Dagen

Wie werk van James Salter las, zal zijn autobiografie Dwars door de Dagen stillistisch zeker naar waarde weten te schatten. Salter blikt, met de heimwee die eigen is aan elegieën, terug op zijn leven als kleine jongen in New York, als cadet op West Point, als gevechtspiloot in Korea, als schrijver-debutant, als scenarist … , maar vooral op de helden en idolen uit zijn leven die hij nu moet missen.
Wie denkt in de ziel van Salter te zullen kijken, komt van een kale reis terug. Meer nog dan over zichzelf te schrijven, bejubelt hij immers zijn geliefde familie, trouwe jeugdvrienden, knappe meisjes die hij heeft gekend, heldhaftige piloten die neerstortten of werden neergehaald, zijn overleden schrijversidool Irwin Shaw, zijn vrienden Robert Phelps en Robert Redford ...
Zijn lieve doden voor het voetlicht plaatsen, siert niet alleen de auteur, maar verschaft zijn verdwenen era ook de beoogde nostalgische glans.
Toch blijft het de vraag waarom de lezer slechts mondjesmaat een DNA-stukje uit Salters persoonlijkheid mag loswrikken. Ook over zijn vrouw en kinderen rept hij (bijna) met geen woord.
Salter schrijft aan het einde van het hoofdstuk over zijn leven als cineast: “Gedetailleerd over iemand schrijven, is iemand vernietigen, opgebruiken. Dat geldt waarschijnlijk ook voor ervaringen – door een wereld te beschrijven, vernietig je die – en in een boek dat uit herinneringen bestaat, wordt veel tot puin gereduceerd.” Wellicht vermeed Salter bewust zichzelf tot puin te schrijven …

De jaren op West Point en zijn dienst als gevechtspiloot doen denken aan de martiale sfeer in boeken als Matterhorn (Marlantes) en lezen als een trein, of toepasselijker: als een mirage. De hoofdstukken over zijn leven als auteur en scenarist zijn minder episch, maar zijn sterke vertelstijl maakt dat de die hard Salterfan aan het lezen blijft.
Chronologisch overzicht houden, is bij Dwars door de Dagen mission impossible. Eens zijn jeugd en de West Pointepisode verteld zijn, zapt Salter gezwind van de ene levensperiode naar de andere. Talloze steden en personages (vooral vrouwen) passeren de revue. De vele plaatsen waar hij heeft gewoond (Parijs, Rome, Korea, New York …) en de vage tijdsaanduidingen maken het al helemaal lastig om volgen.

In Dwars door de Dagen kom je er vooral achter met welke (beroeps)bezigheden Salter zijn dagen heeft gevuld: vrouwen, vrienden en literatuur. Hoe hij zijn eigen werk evalueert of hoe hij op zijn leven terugblikt, blijft echter in een mistige waas gehuld. Wie de mens achter de auteur James Salter is, blijft na 430 pagina’s even mysterieus als het silhouet van een gevechtspiloot in zijn cockpit, taxiënd over het tarmac, klaar voor een top secretmissie.

Eerder las ik van James Salter Alles wat is en Lichtjaren. Op de dag dat ik Dwars door de Dagen uitlas, werd Salter 90 jaar. Leve James Salter!

Met dank aan de heer Chris Boudewijns van WPG-uitgevers België voor het leesexemplaar.