Curie, anders bekeken

Elena Ramìrez (uitgeefster bij Seix Barral) vraagt aan auteur Rosa Montero om het voorwoord te schrijven bij Het Dagboek van Marie Curie, een uitgave in de reeks Ùnicos. Marie Curie (geboren Manya Sklodowska) schreef dit dagboek in de 12 maanden na de dood van haar man, Pierre. Rosa Montero wordt getroffen door dit boek en ziet parallellen met haar eigen rouwverwerking na het verlies van haar man, Pablo. Montero besluit om zich door het dagboek te laten inspireren voor een heel eigen reflectie over thema’s als verlies, geluk, de plaats van de vrouw (en de man) … maar ze laat even goed haar licht schijnen over onderwerpen als toeval, ambitie, schuldgevoelens, bevrijding, oud worden …

Met Het absurde idee je nooit meer te zien maakt Montero zich tot bondgenote van Marie Curie (en andere vrouwen) in het verlies van een veel te vroeg gestorven echtgenoot. Het besef je partner nooit meer te zullen zien, ervaren deze jonge weduwen trouwens als ‘een slechte grap, een onbevattelijk (absurd) idee’. Een inspirerende gedachte voor een passende titel zo blijkt, want het boek gaat inderdaad over veel meer dan het leven (en dagboek) van Marie Curie. En passant reikt Montero bijvoorbeeld enkele hele mooie inzichten aan over leven en dood(gaan).

Het absurde idee je nooit meer te zien is dus niet louter een biografie van Marie Curie, maar ook niet enkel een boek over verliesverwerking. Zo belandt Montero in een gewilde spagaat: nu eens zoomt ze in op het leven van de wetenschapster, dan weer staat Curies (en Montero’s) rouwproces centraal. Ook over Pierre Curie wijdt Montero vaak uit. Niet zo over Pablo, haar overleden echtgenoot. Een bewuste keuze van de auteur, overigens. Vertellen over haar man ervaart ze immers als té persoonlijk (al doet ze het hier en daar tòch).

Montero portretteert Curie als een intelligente vrouw, een bevlogen wetenschapster, een toegewijde echtgenote en een lieve moeder (en –na Pierres dood- zelfs als de vurige minares van Paul Langevin), zonder echter aan haar kleine kantjes voorbij te gaan. Montero baseert zich hiervoor op een zestal biografieën over Marie Curie, maar vult de feiten aan met haar persoonlijke overwegingen, invulling, fantasie. Dit maakt van Het absurde idee je nooit meer te zien méér dan een zoveelste levensbeschrijving.
De auteur raakte overduidelijk geboeid door het leven van deze sterke dame die heeft moeten knokken om als een van de eerste vrouwen de wetenschap te beoefenen, om als eerste wetenschapster een belangrijke uitvinding te doen en daar erkenning voor te krijgen, om als eerste vrouw les te mogen geven aan de Sorbonne, om als eerste vrouw de Nobelprijs te winnen … Het mag duidelijk zijn dat vooral het feministische aspect van Marie Curie Montero danig fascineert.

Misschien werd Montero bij de voorbereidingen van dit boek zodanig door Curies persoonlijkheid aangestoken dat ze zich voornam om zich als auteur opnieuw uit te vinden, te bevrijden, ‘te schrijven op een natuurlijke manier, met lichtheid, zoals je ademhaalt’, zoals ze zelf schrijft op pagina 17. Niet alleen daarin is de auteur met brio geslaagd, maar ook in het scheppen van een totaal ander beeld van dé Marie Curie die we kennen van de foto’s en de biografieën.

Het absurde idee je nooit meer te zien sluit uiteraard af met het pakkende dagboek van Marie Curie. Dat was tenslotte het hele opzet van de uitgave. En ja, het portret dat Montero van Curie in haar ‘voorwoord’ schetst, blijkt helemaal te kloppen. De kille, norskijkende weten-schapster (foto’s) is hier ver weg en uit de manier waarop ze haar gedachten aan het papier toevertrouwt, blijkt heel duidelijk dat Marie Curie wel degelijk een uiterst warm hart had.
Mooi is ook dat Montero in haar voorwoord al verschillende passages uit het dagloek had gelicht en van commentaar voorzag. Deze fragmenten tegen te komen tijdens de lectuur van het dagboek zorgt niet alleen voor herkenning, maar biedt de lezer ook de mogelijkheid om ze veel beter te plaatsen.