Nog steeds actueel

Geschreven in 1947 en op geen enkel moment oubollig. Meer zelfs, wie had kunnen denken dat 60 jaar later de vreemdelingenproblematiek nog steeds hot issue zou zijn en dat Elsschot met zijn Dwaallicht tot op vandaag een licht in de duisternis kan zijn voor de bange, blanke man...

Het hoofpersonage, Laarmans –een huisvader die voor een keer na de dagtaak recht op huis aan wil- ontmoet bij toeval drie uitheemse matrozen die op zoek zijn naar de bloedmooie Maria Van Dam die die middag op hun schip was om zakken te herstellen. Deze queeste –maar eigenlijk de nieuwsgierigheid naar wie die mooie deerne wel mag zijn- neemt het hoofdpersonage de hele avond in beslag. Gewapend met het –blijkbaar foute- adres van Maria Van Dam zwalpt het viertal door de natte Antwerpse straten. Ze belanden in een winkel waar vogelkooien worden verkocht, het politiecommissariaat, een kroeg ... maar de Vlaamse schone blijkt nergens een belletje te doen rinkelen.

In de 54 pagina’s tellende novelle wisselen Laarmans en de matrozen van gedachten over God en Allah, arm en rijk, communisme, alcohol en seks.

Wat wel vreemd -maar misschien getuigend voor de vigerende tijdsgeest toen- is de openlijke ‘neerbuigende’ houding en taal ten opzichte van vreemdelingen. Elsschot schrijft de racistische uitspraken zomaar neer … Welke –politiek correcte- auteur zou dit vandaag nog durven? Waarom dit verhaal dan toch een pleidooi voor verdraagzaamheid is? Omdat Laarmans ‘zijn zwartjes’ echt wil helpen en een –zij het kortstondige- broederschap met hen smeedt. Een ontroerend relaas van verdraagzaamheid en medemenselijkheid.