Lezersrecensie
Terechte heruitgave van Keuns groot schrijftalent
Kind van alle Landen Irmgard Keun
juli 2016
Uitgeverij Lebowski
****
Wat een zalig boek! Maar vergis je niet. Kind van alle Landen beschrijft wel degelijk de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog, zij het vanuit het oogpunt van het tienjarige meisje Kully. En dat maakt het boek precies zo (bedriegelijk) luchtig, want Kully bekijkt de wereld uiteraard met de simplistische blik van een kind. Onbevooroordeeld en zorgeloos naïef, maar steevast volgens de staalharde kinderlogica leeft ze onbekommerd haar heimatloze, door Europa zwervende bestaan onder de vleugels van een drankzuchtige vader en van een door verdriet verteerde moeder.
Kully verblijft met haar ouders in de zomer van 1936 in Oostende. Haar vader Peter schreef in Duitsland boeken die bij het naziregime in slechte aarde vielen. Daarom kiest hij voor zijn gezin een exilbestaan aan de Belgishe Kust. Kleine Kully beleeft er echter de tijd van haar leven. Ze baadt in zee, speelt met strandkinderen, leert Frans en verzamelt crustaceeën. Wonen doen ze in een hotel. Daar worden moeder en dochter vaak achtergelaten wanneer haar vader weer eens voor enkele weken de hort op is, op zoek naar geld om de hoogoplopende hotel-, restaurant- en vooral drankkosten te vereffenen. Steeds weer probeert hij een uitgever te strikken om hem voorschotten te laten betalen op een nog te schrijven boek of artikel.
Kully en haar ouders hebben niets: geen huis, geen vast werk, geen inkomen en geen land … Kully gaat zelfs niet naar school. Toch is ze gelukkig. Ze voelt niet de pijn van een verbanning zoals haar vader die ervaart. Ze merkt wel dat haar moeder lijdt onder afwezigheid van haar vader, maar zet dit kinderlijk weg. Nee, Kully focust op zaken die een kind interesseren: een verzameling zeedieren, twee schildpadden en drie marmotten en vooral: grote mensen observeren. Ze weet dat er oorlog op til is, maar begrijpt de draagwijdte daar niet van. “Als ik volwassen ben, hoor ik wel wat er niet aan Hitler deugt,” zucht ze. Ze verneemt dat andere exilauteurs zelfmoord plegen en weet zelfs dat ook haar vader voor een langzame dood kiest door overmatig te drinken. “Maar hij beleeft er wel nog plezier aan”, voegt ze er onmiddellijk achteloos aan toe.
Kind van alle Landen lees je met een permanente lach om de mond en niet zelden brengt Kully je zelfs luid aan het lachen. Daar is haar kinderlijke gedachtegang niet vreemd aan. Zeg nu zelf, zinnen als deze zijn toch om de vingers bij af te likken:
“Plotsling vielen mijn ogen in slaap.” (p. 63)
“Onze vloer was voor de mensen onder ons geen vloer, maar een plafond.” (p. 67)
“Je ruikt niet lekker als je dood bent, net als mijn dode zeedieren, maar dat geeft niets, zelf ruik je het dan niet meer.” (p. 85)
“Rijke mensen zijn vreselijk, ze geven nooit geld. Daar worden ze zo rijk van.” (p. 102)
“Toen een schip in de haven toeterde, dacht ik dat het schip lachte.” (p. 102)
Dit brengt ons bij het grote schrijftalent van Irmgard Keun. Schrijven over een era waarin het wolkendek zich boven Europa dichttrekt en dit op de argeloze toon van een kind én er bovendien in slagen om de dramatiek van de nakende wereldbrand toch tastbaar te maken bij de lezer, is een proeve van waar schrijverschap. Hoe luchtig Kully het ook houdt, Keun zet de lezer permanent op het verkeerde been: niets is wat het lijkt (voor een kind); er zit wel degelijk een oorlog aan te komen.
Verder zijn er natuurlijk ook Keuns heerlijke zinswendingen. Om maar één voorbeeld te geven: (bij een verkeersagent die Kully elke dag ziet, maar naar wie ze niet durft zwaaien) “Ik wuif met mijn ogen naar hem op en hij glimlacht op mij neer.” (p. 34). De iconische uitspraak van Keun aan het adres van Joseph Roth: “Mijn huid zegt ja.” is van hetzelfde kaliber.
De in 2015 verschenen werken over de exilauteurs in Oostende: Zomer van de vriendschap (Volker Weidermann, Van Halewyck) en Oostende, de zomer van 1936 (Mark Schaevers, Atlas Contact) behandelen overigens allebei de passionele relatie die in de zomer van 36 oplaaide tussen Irmgard Keun en Joseph Roth. Dat Roth in Kind van alle Landen model stond voor de vader van Kully, hoeft geen betoog. Net als Roth is Kully’s vader voortdurend op zoek naar geldschieters. Brussel, Parijs, Oostende, San Remo, Nice en zelfs New York schuimt hij af terwijl de hotelrekeningen (die ook Roth had) verder oplopen. Net als Roth is Kully’s vader een zuipschuit die alcohol verkiest boven een goede maaltijd. En dan is er nog de parallel met het schrijverschap.
De titel slaat op het vluchtelingenstatuut van Kully. Samen met haar moeder verblijft ze vanaf 1936 zowat overal, behalve in Duitsland: Oostende, Brussel, Amsterdam, Nice, Parijs, New York … waar ze ook maar een visum kunnen voor strikken wordt hun volgende bestemming.
Uitgeverij Lebowski doet met deze uitgave haar missie alle eer aan: verloren gewaande literaire parels opvissen en heruitgeven. Het maakt het verhaal achter de exilauteurs in het Oostende weer een stukje completer. In het voorwoord kadert Arnon Grunberg Kind van alle Landen in deze exilcontext en in het nawoord van Christoph Buchwald lezen we waarom dit werk een heruitgave verdient. Samen met het keurige vertaalwerk van Marcel Misset maakt dit van Kind van alle Landen een degelijke en interessante heruitgave.
Kind van alle Landen bezingt de onbezorgde kindertijd waarin het niet uitmaakt waar je woont, wat je ouders doen en wie ze zijn. Zolang ze er maar zijn, kan een kind niets gebeuren. Kind van alle Landen is daarmee tevens een ode aan het ouderschap en bovenal … een stiekeme lofzang op Keuns zomerliefde van 36: Joseph Roth!
http://iboek.weebly.com/recensies/kind-van-alle-landen-irmgard-keun
juli 2016
Uitgeverij Lebowski
****
Wat een zalig boek! Maar vergis je niet. Kind van alle Landen beschrijft wel degelijk de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog, zij het vanuit het oogpunt van het tienjarige meisje Kully. En dat maakt het boek precies zo (bedriegelijk) luchtig, want Kully bekijkt de wereld uiteraard met de simplistische blik van een kind. Onbevooroordeeld en zorgeloos naïef, maar steevast volgens de staalharde kinderlogica leeft ze onbekommerd haar heimatloze, door Europa zwervende bestaan onder de vleugels van een drankzuchtige vader en van een door verdriet verteerde moeder.
Kully verblijft met haar ouders in de zomer van 1936 in Oostende. Haar vader Peter schreef in Duitsland boeken die bij het naziregime in slechte aarde vielen. Daarom kiest hij voor zijn gezin een exilbestaan aan de Belgishe Kust. Kleine Kully beleeft er echter de tijd van haar leven. Ze baadt in zee, speelt met strandkinderen, leert Frans en verzamelt crustaceeën. Wonen doen ze in een hotel. Daar worden moeder en dochter vaak achtergelaten wanneer haar vader weer eens voor enkele weken de hort op is, op zoek naar geld om de hoogoplopende hotel-, restaurant- en vooral drankkosten te vereffenen. Steeds weer probeert hij een uitgever te strikken om hem voorschotten te laten betalen op een nog te schrijven boek of artikel.
Kully en haar ouders hebben niets: geen huis, geen vast werk, geen inkomen en geen land … Kully gaat zelfs niet naar school. Toch is ze gelukkig. Ze voelt niet de pijn van een verbanning zoals haar vader die ervaart. Ze merkt wel dat haar moeder lijdt onder afwezigheid van haar vader, maar zet dit kinderlijk weg. Nee, Kully focust op zaken die een kind interesseren: een verzameling zeedieren, twee schildpadden en drie marmotten en vooral: grote mensen observeren. Ze weet dat er oorlog op til is, maar begrijpt de draagwijdte daar niet van. “Als ik volwassen ben, hoor ik wel wat er niet aan Hitler deugt,” zucht ze. Ze verneemt dat andere exilauteurs zelfmoord plegen en weet zelfs dat ook haar vader voor een langzame dood kiest door overmatig te drinken. “Maar hij beleeft er wel nog plezier aan”, voegt ze er onmiddellijk achteloos aan toe.
Kind van alle Landen lees je met een permanente lach om de mond en niet zelden brengt Kully je zelfs luid aan het lachen. Daar is haar kinderlijke gedachtegang niet vreemd aan. Zeg nu zelf, zinnen als deze zijn toch om de vingers bij af te likken:
“Plotsling vielen mijn ogen in slaap.” (p. 63)
“Onze vloer was voor de mensen onder ons geen vloer, maar een plafond.” (p. 67)
“Je ruikt niet lekker als je dood bent, net als mijn dode zeedieren, maar dat geeft niets, zelf ruik je het dan niet meer.” (p. 85)
“Rijke mensen zijn vreselijk, ze geven nooit geld. Daar worden ze zo rijk van.” (p. 102)
“Toen een schip in de haven toeterde, dacht ik dat het schip lachte.” (p. 102)
Dit brengt ons bij het grote schrijftalent van Irmgard Keun. Schrijven over een era waarin het wolkendek zich boven Europa dichttrekt en dit op de argeloze toon van een kind én er bovendien in slagen om de dramatiek van de nakende wereldbrand toch tastbaar te maken bij de lezer, is een proeve van waar schrijverschap. Hoe luchtig Kully het ook houdt, Keun zet de lezer permanent op het verkeerde been: niets is wat het lijkt (voor een kind); er zit wel degelijk een oorlog aan te komen.
Verder zijn er natuurlijk ook Keuns heerlijke zinswendingen. Om maar één voorbeeld te geven: (bij een verkeersagent die Kully elke dag ziet, maar naar wie ze niet durft zwaaien) “Ik wuif met mijn ogen naar hem op en hij glimlacht op mij neer.” (p. 34). De iconische uitspraak van Keun aan het adres van Joseph Roth: “Mijn huid zegt ja.” is van hetzelfde kaliber.
De in 2015 verschenen werken over de exilauteurs in Oostende: Zomer van de vriendschap (Volker Weidermann, Van Halewyck) en Oostende, de zomer van 1936 (Mark Schaevers, Atlas Contact) behandelen overigens allebei de passionele relatie die in de zomer van 36 oplaaide tussen Irmgard Keun en Joseph Roth. Dat Roth in Kind van alle Landen model stond voor de vader van Kully, hoeft geen betoog. Net als Roth is Kully’s vader voortdurend op zoek naar geldschieters. Brussel, Parijs, Oostende, San Remo, Nice en zelfs New York schuimt hij af terwijl de hotelrekeningen (die ook Roth had) verder oplopen. Net als Roth is Kully’s vader een zuipschuit die alcohol verkiest boven een goede maaltijd. En dan is er nog de parallel met het schrijverschap.
De titel slaat op het vluchtelingenstatuut van Kully. Samen met haar moeder verblijft ze vanaf 1936 zowat overal, behalve in Duitsland: Oostende, Brussel, Amsterdam, Nice, Parijs, New York … waar ze ook maar een visum kunnen voor strikken wordt hun volgende bestemming.
Uitgeverij Lebowski doet met deze uitgave haar missie alle eer aan: verloren gewaande literaire parels opvissen en heruitgeven. Het maakt het verhaal achter de exilauteurs in het Oostende weer een stukje completer. In het voorwoord kadert Arnon Grunberg Kind van alle Landen in deze exilcontext en in het nawoord van Christoph Buchwald lezen we waarom dit werk een heruitgave verdient. Samen met het keurige vertaalwerk van Marcel Misset maakt dit van Kind van alle Landen een degelijke en interessante heruitgave.
Kind van alle Landen bezingt de onbezorgde kindertijd waarin het niet uitmaakt waar je woont, wat je ouders doen en wie ze zijn. Zolang ze er maar zijn, kan een kind niets gebeuren. Kind van alle Landen is daarmee tevens een ode aan het ouderschap en bovenal … een stiekeme lofzang op Keuns zomerliefde van 36: Joseph Roth!
http://iboek.weebly.com/recensies/kind-van-alle-landen-irmgard-keun
2
3
Reageer op deze recensie
Meer recensies van iBoek
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
