De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn Pelgrimsjaren

http://iboek.weebly.com/recensies/de-kleurloze-tsukuru-tazaki-de-pelgrimsjaren-haruki-murakami

De balans van de vriendschap. Soms neem je in vriendschappen meer dan je geeft. En soms is het eens andersom. Soms denk je dat je vrienden je appreciëren om wie je bent of om wat je voor hen betekent. Maar dat is daarom niet altijd zo. Soms is het tegenovergestelde waar. Wat beteken je voor je vrienden? Wat heb jij hen op jouw beurt te bieden? Dat is de vraag waarmee de 36-jarige Tsukuru Tazaki worstelt. Niet verwonderlijk als je weet dat zijn vier gezworen jeugdvrienden hem op zijn twintigste van de ene op de andere dag zonder enige toelichting de rug hebben toegekeerd. Het bracht Tsukuru aan de afgrond van de dood, zò hard leed hij in zijn studentenjaren aan dit wrede besluit van zijn vrienden. Maar hij wist zich te herpakken en leefde zijn eenzame studentenjaren in Tokyo. Vrienden maakte hij niet meer, tot hij de twee jaar jongere student Haida ontmoette waarmee hij toch weer een zekere vriendschapsband opbouwt. De dag dat ook Haida hem zonder een woord uitleg had verlaten, wist Tsukuru het wel zeker: ik ben leeg, heb niemand iets te bieden, ik beteken niets … De relaties die hij met vrouwen had, waren eerder oppervlakkig en vrijblijvend.

Maar nu heeft hij Sala ontmoet. Voor haar koestert hij gevoelens en die blijken wederzijds. Wanneer Sala echter ervaart dat hij emotioneel in de knoop zit, raadt ze hem aan om die vier vrienden van vroeger maar eens op te zoeken om voor eens en altijd uit te klaren waarom ze hem aan de kant hebben gezet. Pas dan kan het volgens haar iets worden tussen hen. Dit haalt er Tsukuru toe over om zijn schoolmakkers van weleer op te zoeken en – na zestien jaar- eindelijk een verklaring voor hun besluit te vragen. De waarheid is ontluisterend, maar kan Tsukuru toch niet van de idee afbrengen dat hij niets voorstelt. Ook al blijkt nu, zovele jaren later, dat ze hem niet in de steek lieten omwille van wat hij voor hen betekende, integendeel zelfs. Hun groepje viel kort daarop uiteen, zo blijkt. Toch bieden de louterende gesprekken Tsukuru geen zekerheid om nu zelfverzekerd op Sala af te stappen en ‘haar hand te vragen’. De kleurloze Tsukuru Tazaki zal kleurloos blijven …

Murakami slaagt er met De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn Pelgrimsjaren in om een roman te schrijven die bulkt van melancholie, nostalgie, Weltschmertz, Sehnsucht, Je-ne-sais-quoi, fado en berusting. Niet voor niets speelt Liszts Le mal du Pays een prominente rol in het verhaal in Tsukuru’s leven. Tegelijk is de onderhuids opgebouwde spanning om te snijden. Het verhaal kan elke bladzijde elke kant op, maar de keuzes die Murakami maakt, blijken telkens de juiste. Het verhaal loopt zoals het loopt, daar heb je als lezer op jouw beurt in te berusten. Maar bij elke wending vergroot ook de empathie van de protagonist, Tsukuru. Die wil je op den duur van de bladzijden schrapen, in je armen sluiten en er onder veelvuldige schouderklopjes van verzekeren dat hij helemaal niet kleurloos is en het verdient om iemand naast zijn zijde te hebben om zijn verdere levensjaren mee door te brengen. Of dit Sala zal zijn, daar laat Murakami de lezer niet achter komen. Hij verdient haar zeer zeker, maar als het niet zo zal zijn, moeten Tsukuru (en de lezer) ook daarin berusten.

Een pluim voor Jacques Westerhoven, die het werk zonder één valse noot uit het Japans vertaalde, is zeker op zijn plaats! Uit de ‘aantekeningen van de vertaler’ (pagina 363) mag blijken dat de Japanse karakters vaak de keuze laten voor meerdere transcripties. Er telkens die ene juiste nuance uit zien te kiezen om het kleurenpalet van Murakami’s werk in een andere taal te vatten, lijkt me geen sinecure.