Een boek vol beweging

Bevrijding is het vierde boek in de serie waarin we de familie Cazalet volgen, een gegoede, uitgebreide Britse familie.

Het eerste boek, Lichte jaren, speelde zich vlak voor de Tweede Wereldoorlog af. Zoals de titel aangeeft, waren de jaren nog licht, probleemloos. Ook de verhaallijn in het boek kabbelende rustig voort. We leerden de familieleden wat beter kennen, maar iedereen leefde zowat naast elkaar, er was weinig interactie. De tekst werd gekenmerkt door tal van beschrijvingen: van de natuur, de kledij, de mensen...

In het tweede boek, Aftellen, is de oorlog losgebarsten. De meeste familieleden hebben zich samen teruggetrokken op hun landgoed, op veilige afstand van Londen. De oorlog is wel aanwezig, maar overheerst het leven niet echt. Alles is natuurlijk wat anders. Er moet creatief worden omgesprongen met maaltijden en kledij, en het economische en culturele leven draait vierkant.

In derde boek, Verwarring, is de oorlog eerst nog volop bezig. We volgen weer de hele familie, maar de focus ligt nu op drie jongvolwassen dames, die wel in de eerdere delen zagen opgroeien. Samen beleven we de laatste oorlogsjaren en de bevrijding. Het is een boek vol stagnatie, het is wachten op de bevrijding.

In het vierde boek, Bevrijding, beleven we dan de eerste jaren na de oorlog. Ook in dit boek valt op hoe parallel het leven van de Cazalets verloopt met het de maatschappelijke ontwikkelingen na de oorlog. Het land moet zich weer weten te redden en dat moeten zij ook. De familie lijkt in een nieuwe wereld terechtgekomen te zijn, maar moet nog afrekenen met heel wat nawerkingen uit de oorlogsjaren.

Een paar dingen vallen echt wel op. De welgestelde familie uit het eerste deel lijkt te verdwijnen. Nog steeds zijn de Cazalets niet arm, maar vooral de jongere generatie heeft geen luxeleventje meer. Ze leven in niet al te beste huizen, ze moeten werken om het financieel te kunnen redden en nog steeds is alles op de bon. Ook de man-vrouwrelaties zijn gewijzigd. Er zijn veel echtscheidingen en veel oorlogsweduwen, veel alleenstaanden dus, en dit heeft vooral gevolgen voor de vrouwen. Zij leiden een veel zelfstandiger leven dan hun vooroorlogse seksegenoten. De emancipatie is echt begonnen.

In dit boek komen ook andere aspecten van het nieuwe maatschappelijke leven aan bod: de echtscheidingen, het openlijker omgaan met homoseksualiteit, abortus, emigratie naar (en vanuit) Amerika…

Het is met andere woorden een boek vol beweging en dat doet deugd na de bijna stilstand van Verwarring. Dit is ook een boek waarin de Cazalets eindelijk met elkaar communiceren. Er zit veel meer diepgang in Bevrijding. Zinnen uit Lichtje Jaren zoals ‘spinnenwebben vol waterdruppeltjes die hachelijk tussen doorweekte varentjes waren gespannen’ lijken uit een andere wereld te komen. Ook Howard zelf is duidelijk gegroeid tijdens het schrijven. En met dit vierde boek rondt ze de familiesaga mooi af.

Maar vele jaren na deze reeks van vier, die verschenen in de eerste helft van de jaren 90, schreef ze in 2013 nog een vijfde boek over de familie All Change. De vertaling komt eraan en dat is goed nieuws voor de lezers die erg vertrouwd zijn geraakt met deze vele generaties familieleden. Wellicht komen we te weten hoe het iedereen is vergaan. We hebben weer iets om naar uit te kijken!