De chantagecarrousel draait

De pelikaan is het verhaal van twee mannen in een klein Kroatisch stadje, toen Kroatië nog deel uitmaakte van Joegoslavië. Veel valt er niet te beleven, behalve in de zomer, dan zijn er wat toeristen. De grote attractie is de kabelspoorbaan en bijzonder zijn de pelikanen die jaarlijks terugkomen.

Het leven van onze hoofdpersonen is niet erg benijdenswaardig. Andrej is postbode. Het is een grote man die ervan droomt ook een groot man te zijn. Een vrouw heeft hij niet, enkel wat foto's in de buitenlandse glossy magazines die hij koopt. Door het socialistische regime woont hij in een souterrain terwijl hij toch wel wat anders zou willen. Een lichtpuntje in zijn bestaan: hij is hobbyfotograaf en de postkaarten van zijn foto's met vlinders worden nog steeds verkocht.

Josip Tudjman, de andere hoofdpersoon, is met pensioen, maar hij is in een bijbaan aan de slag als bestuurder van de kabelspoorbaan. Dat is zijn trots, ook al vervoert hij meestal alleen zichzelf naar de heuveltop, en terug. Hij is getrouwd met de zus van het meisje met wie hij eigenlijk wilde trouwen. Bovendien heeft ze psychische problemen. Zijn zoontje is gestorven en zijn dochtertje is mentaal gehandicapt.

Andrej neemt het niet zo nauw met de ethische regels van het postbode zijn. Interessante brieven maakt hij open. Buitenlandse bijvoorbeeld, bestemd voor hotelgasten. Vindt hij er geld in, dan houdt hij dat zelf. En brieven onder nummer. En zo komt hij te weten dat Josip een geliefde heeft.

Andrej bedenkt een listig plan: hij zal Josip chanteren met foto's die hij maakt van zijn ontrouw. Het lukt. Josip betaalt. Andrej verkwist het geld en eist opnieuw centen. En opnieuw. Josip krijgt het moeilijk om te betalen. Een financieel mirakel is nodig. En dat komt er. En wel een waardoor Josip bij toeval Andrej kan chanteren. En zo draait de chantagecarrousel. De mannen hebben geld nodig om de hen onbekende chanteur te betalen en blijven dus chanteren. Maar ze leren elkaar ook beter kennen, steeds beter, er hangt zelfs vriendschap in de lucht...

Een komedie, staat vooraan in dit boek. En dat is het ook, al had een tragikomedie ook gekund, want er gebeurt nogal wat. Af en toe moest ik denken aan de toneelstukken, kluchten, die lang geleden, in de jaren 80 denk ik, op de Nederlandse tv werden getoond. Met heel veel deuren en vooral heel veel misverstanden en geheimen. Telkens liep iemand net op tijd buiten (terwijl iemand anders binnenkwam) om de toestand te laten aanhouden. Dit boek is van een veel hoger niveau maar de toestanden tussen de twee mannen deden me er toch aan denken. Het einde is dramatisch en grappig tegelijk...

Dit boek is heel aangenaam om te lezen. Een tikkeltje spannend ook. Het leest heel vlot door een afwisseling van lange en korte zinnen, en ook redelijk wat dialogen. Bovendien is het taalgebruik van Driessen prachtig, niet moeilijk, wel gestileerd. Het chantageverhaal duwt de lezer voort, want die wil natuurlijk weten hoe het vervolgt. Het is een boek over eenzaamheid, over het onvermogen om een echte band met een ander te krijgen, een boek over het goed en het kwaad die bij iedereen aanwezig zijn. En het boek zit ook bomvol ironie! Maar we lezen nog meer: we blikken ook terug op de Tweede Wereldoorlog en we komen in de Balkanoorlog terecht. Het verhaal zit bijzonder ingenieus in elkaar. Het is een boek dat een aandachtige lezer vergt, want details die onbelangrijk lijken, blijken cruciaal te zijn. Wie niet aandachtig is, mist zeker een aantal clous en verwijzingen.