Twee keer lezen is een must

Wat een goede zaak dat de erfgenamen van Elsschot opteerden voor een nieuwe uitgeverij. Polis geeft zijn oeuvre opnieuw uit en de eerste drie van de elf boeken zijn al op de markt. Wat een smaakmakertjes! We krijgen niet onmiddellijk de hoofdschotels op ons bord (Lijmen/Het Been of Kaas), maar we starten met drie aperitiefhapjes: zijn veel minder bekende werken Het Tankschip, Pensioen en De Verlossing. De boeken zijn heel mooi vormgegeven en elk in geheel andere stijl. Verfrissend!

(Voor wie het boekje helemaal zonder voorkennis wil lezen: er volgen een paar lichte spoilers) Het Tankschip is een korte novelle die zich afspeelt in de zomer van 1939. De verteller, Laarmans – een oude bekende voor lezers van Elsschot – houdt samen met zijn vrouw vakantie aan de Belgische kust. Daar duiken plots haar zus met haar echtgenoot, Jacky Peeters, op in een prachtige, snelle, dure wagen. Omdat een wagen dient om mee te rijden en mee te pronken, trekt het hele gezelschap in vakantiestemming naar Bastogne, de andere kant van het land.

De vakantie duurt echter niet lang, al snel horen ze letterlijk de eerste schoten van de Tweede Wereldoorlog. Jacky Peeters wil onmiddellijk vertrekken, naar Barcelona nog wel. Hij wil niet vluchten voor de oorlog, integendeel. Zijn gezelschap overtuigt hem om toch een nachtje in Bastogne te blijven en daar vertelt hij hen de reden voor zijn nieuwe bestemming.

De rest van de novelle beslaat de uiteenzetting van Peeters, een monoloog. Door bemiddelaar Boorman – ook hij is weer van de partij – werd hem een tankschip aangeboden via een ingewikkelde constructie om de belastingen te slim af te zijn. Het is heel boeiend om te lezen waarom eigenaar De Castellane van zijn tankschip af wil. En wat de rol van Boorman is. Of en hoe de een de ander kan overtuigen. Hoe kort het boekje ook is, het zit zo ingenieus ineen dat twee keer lezen een must is. Het is er eentje dat bij de lezer veel vragen doet rijzen.

Elsschot schrijft en beschrijft prachtig in een rechttoe-rechtaanstijl. Dit korte boekje is een pareltje. En volgens de overlevering was het zijn bedoeling om deze novelle later uit te laten groeien tot een roman over de Tweede Wereldoorlog. Jammer dat het er niet van gekomen is, het open einde laat de lezer wat beduusd achter. Maar dat kan natuurlijk ook net de bedoeling geweest zijn…