All's well that ends well

De Engelse schrijfster Diney Costeloe heeft inmiddels negen romans uitgebracht, waarvan er drie in Nederlandse vertaling zijn verschenen. Vooral haar boek ‘De verloren kinderen’ (‘The throwaway children’) uit 2015 was een internationale bestseller. Vrijwel al haar boeken hebben een specifieke historische setting: in of rond de Tweede Wereldoorlog. Veelal benut ze deze setting om een gedramatiseerde versie van het leven weer te geven van personages die veel te lijden hebben gehad onder de omstandigheden. Zo gaat het in ‘Familie op de vlucht’ over een joodse-Duitse moeder met vier kinderen die zich staande moet houden in het Duitsland van na 1937, en in ‘De verloren kinderen’ vertelt ze het verhaal van twee kinderen die door hun moeder, een oorlogsweduwe, in het naoorlogse Duitsland naar Australië worden gestuurd. Ook in ‘Het meisje zonder naam’ volgt ze dit stramien en functioneert de Tweede Wereldoorlog als setting. Hoofdpersoon in deze roman is Liselotte/Lisa die op dertienjarige leeftijd met het Kindertransport -een operatie waarbij tot 1940 Duits-joodse kinderen naar Engeland werden vervoerd en ondergebracht in Engelse pleeggezinnen – arriveert in Londen. Ze weet na enige tijd haar plek te vinden in Engeland en in haar pleeggezin, maar na de Blitz (weer zo’n historisch event) raakt ze gewond en is ze haar naam en identiteit vergeten. Ook dat komt weer goed, al gaat dat allemaal wel gepaard met een flinke dosis dramatiek. Ze ontmoet goede mensen, mensen die haar bedriegen, ze wint en verliest vrienden, zoals dat gaat in ieders leven. Uiteindelijk weet ze niet alleen haar naam weer, maar kan ze ook nog – op het nippertje – afscheid nemen van haar stervende moeder en vindt ze de liefde. All’s well that ends well, zouden de Engelsen zeggen.
Genoeg ingrediënten voor een boeiend boek, zou je denken. Maar jammer genoeg slaagt Diney Costeloe er geen moment in het verhaal boeiend te maken of de personages uit te tillen boven het niveau van bordkartonnen karakters. Lisa komt nauwelijks uit de verf: ze ondergaat alle gebeurtenissen zonder dat dit leidt tot invoelbare karakterontwikkeling, en ze reageert op een manier die meer past bij een stripfiguur dan bij een meisje dat moederziel alleen haar weg moet vinden in een angstaanjagende wereld. Zelfs aan het sterfbed van haar teruggevonden moeder houdt ze droge ogen. Ook de andere personages zijn nauwelijks van vlees en bloed: ze vervullen een rol in het geheel (bijvoorbeeld als vriend, als liefdevolle zuster, als geliefde, als bedrieger), maar ze komen niet tot leven. De historische setting lijkt er nauwelijks toe te doen: er wordt niet of nauwelijks uitgewerkt hoe de positie en identiteit van joden bedreigd werden, hoe de oorlog zich ontwikkelde, wat mensen hierover wisten, hoe het was om in die tijd in Engeland te leven. Daar komt bij dat de schrijfstijl van Diney Costeloe beperkt is. Van een gericht gebruik van verschillende stijlmiddelen, zoals ironie, humor, beeldspraak, levendige dialogen, die het verhaal echt tot leven kunnen brengen moet dit boek het niet hebben. Waarvan dan wel? Misschien dat lezers die van een dikke pil houden met de nodige dramatiek en verwikkelingen deze roman nog wel kunnen waarderen. Lezers die een echte historische roman verwachten, of een roman waarin een levensecht beeld wordt geschetst van een mens in grote nood, komen echter met ‘Het meisje zonder naam’ bedrogen uit.