Ontroerende debuutroman met beeldende taal

De debuutroman van Bregje Hofstede boeit tot het laatste woord. Het verleden en het heden van Olivier, professor aan de Parijse Sorbonne, komen samen als hij de uitwisselingsstudente Sofie, kortweg Fie, ontmoet. Ze lijkt enorm op Olivier's verloren liefde Mathilde, en vanaf de eerste zin is het duidelijk wat voor impact zij op hem heeft. Eerst probeert hij haar op afstand te houden, maar al snel laat zijn verstand hem in de steek en laat hij deze mysterieuze schim uit zijn verleden steeds dichterbij komen. Olivier krijgt de kans om zijn fouten recht te zetten, maar de gevolgen van deze beslissing zijn groter dan hij had kunnen overzien.

Hoezeer het heden en het verleden door elkaar lopen voor Olivier is duidelijk in de terugblikken die Hofstede verwerkt heeft in haar hoofdstukken. Hoe dichter Olivier bij Fie lijkt te komen, hoe meer we over Mathilde, zijn verloren liefde, te weten komen. Oude en nieuwe gevoelens vloeien door elkaar en Olivier laat zich meeslepen. Zijn zorgvuldig opgebouwde carrière en zijn vaste relatie met Sylvie zet hij op het spel om het verleden te kunnen herbeleven. Maar of dit een verstandige beslissing is?

De vrouwen in de roman worden eindeloos met elkaar vergeleken door Olivier, maar missen diepgang. Olivier vergelijkt Sylvie constant met Mathilde, het verschil in zijn gevoelens voor de twee vrouwen, wat zij in hem losmaken. Sylvie is vooral een instrument ter vergelijking voor Olivier’s vroegere geliefde. Het enige moment dat Sylvie wat meer van zichzelf laat zien, is als Olivier haar komt verrassen. Al snel vertrekt ze dan alsnog naar de badkamer om haar masker van Parisienne op te zetten. Dit is een gemiste kans.

Mathilde en Fie lijken vooral op elkaar qua uiterlijk. Waar Olivier haar buitenkant laat zien, geeft Hofstede de studente een stem door hoofdstukken vanuit haar perspectief te schrijven. Maar Fie is beïnvloed door het beeld wat Olivier van haar heeft, en als hij haar de foto’s van Mathilde laat zien, lijkt zijn verleden ook de hare te worden: “Wie bewees dat zij niet het meisje van de foto was? Het idee dat ze kon kiezen uit verschillende verledens, […] had iets aanlokkelijks”. Fie blijft een schim uit het verleden en krijgt niet de ruimte om zelf een personage te worden. Pas in de afsluitende fase van het boek laat de studente het achterste van haar tong zien, maar verder blijft ze vrij passief.

De invloed van studente op het leven van de professor is onheilspellend, als een sprookje dat niet goed kan aflopen. Hofstede noemt haar karakters ook wel Roodkapje en de wolf: “Hij kende haar van buiten. Nu vervloekte hij die buitenkant. Zij was de wolf, en hij een onwaarschijnlijke Roodkapje.” De afloop van het originele sprookje is bekend, maar gaandeweg De hemel boven Parijs wordt de afloop van de roman steeds duidelijker, een beetje voorspelbaar zelfs.

Hofstede’s achtergrond als kunsthistoricus komt goed naar voren in De hemel boven Parijs, sommige passages voelen aan alsof de lezer zelf in een college kunstgeschiedenis zit. De essays van Fie over kunstwerken die onaf zijn vlechten zich naadloos in het liefdesverhaal van Olivier en Mathilde, wat ook onaf was. Hun liefde was slechts een omhulsel van de door Fie genoemde standbeelden uit niets. Toch zijn drie versies van het essay teveel van het goede, met minder was het ook duidelijk geweest.

Hofstede heeft zelf gestudeerd in Parijs, en kan de sfeer van de stad tot in detail beschrijven. De beschrijvingen ademen Parijs en haar verleden, in Parijs lopen ook het heden en het verleden door elkaar, net als bij Olivier. Als hij door de stad loopt, wijst hij gebouwen aan waar belangrijke figuren hebben geleefd, zij hebben hun stempel achtergelaten in de straten van Parijs. Dit is vergelijkbaar met de lezer die wordt gewezen op gebeurtenissen en plaatsen waar Mathilde haar stempel op heeft weten te drukken. Zoals de passage van Hanny Michaelis al zo treffend zegt in het motto heeft Mathilde “levenslang gekoesterde littekens” achtergelaten bij Olivier.

De hemel boven Parijs is een ontroerende debuutroman met beeldende taal, waarin Parijs heeft meer ruimte gehad om te ontplooien dan de vrouwelijke karakters.