As & Judas; familiegeschiedenis met een rouw randje

Hét boek van 2016, het boek waar iedereen het over had, en nog steeds heeft in 2017. Natuurlijk was ik nieuwsgierig naar wat Astrid Holleeder te vertellen had, maar wel met het nodige scepticisme. In hoeverre zou Judas een goed beeld neerzetten van Nederlands' knuffelcrimineel? Wat heeft ze te vertellen over het moment dat ze, samen met haar zus Sonja en vriendin Sandra, opstond tegen zijn terreur? En over de Heineken ontvoering, waarmee het allemaal begon?

Astrid Holleeder geeft inzicht in haar broer door te vertellen over hun geschiedenis. Van jongs af aan worden de kinderen van het gezin Holleeder geterroriseerd door hun vader. De vader van Astrid, Gerard, Sonja en Willem mishandelt zijn vrouw en kinderen, iets wat vanuit een sociologisch oogpunt geen verrassing zou moeten zijn als men kijkt naar het karakter van Willem Holleeder. Om het huis te ontvluchten, gaat de jonge Willem de straat op, waar hij in de criminaliteit belandt. Er wordt een duidelijk beeld geschetst van hun jeugd, en je zou bijna medelijden krijgen met Willem en zijn broer en zussen. Met zo'n vader zou jij toch ook de straat op gaan? Maar zijn zaakjes gaan van kwaad tot erger...
Judas roept veel sympathie op voor de vrouwen die moedig genoeg zijn om tegen hem op te staan. Iedereen die Willem tegenspreekt, moet dit met de dood bekopen. Zijn familie, die dicht bij hem staat, weet dit als geen ander. Toch durven ze hem tegen te spreken en opnames te maken van de gesprekken, met alle gevolgen van dien. Er wordt een beeld van de drie vrouwen geschetst, en hoe zij tot deze beslissing zijn gekomen.
Willem Holleeder werd in 1983 bekend als een van de ontvoerders van biermagnaat Freddy Heineken en zijn chauffeur Ab Doderer. Deze geschiedenis is een die door de meeste Nederlanders wel bekend is, maar veel van de andere zaken waar Holleeder mee in verband wordt gebracht in Judas zijn wat minder bekend. Hierdoor is het wel belangrijk dat de lezer enige voorkennis heeft over Holleeder en zijn criminele CV. Er worden flink wat personages geïntroduceerd en er zijn constant verwijzingen naar gebeurtenissen, waardoor voorkennis gewenst is.
Judas is een zeer interessant boek, met een verhaal dat verteld moest worden. Door de hoofdstukken heen krijg je een goed beeld van Astrids broer, en hoe hij het voor elkaar kreeg om jarenlang zijn criminele imperium te runnen. Judas lees je voor het plot, niet voor de taal. Doordat het gebaseerd is op de werkelijkheid is van veel gebeurtenissen de afloop al bekend, maar dit maakt het verhaal niet minder boeiend. Het boek leest heel vlot weg, want je wil toch weten hoe het verder gaat. Een nadeel is dat het alleen Astrids kant van het verhaal belicht. Door haar point of view weet je precies wat er in haar om gaat en wat zij van haar broer vindt, maar het zou interessant zijn geweest als er ook een of meerdere hoofdstukken het verhaal van een andere kant hadden belicht. Astrid vult de emoties en gedachten van meerdere personen in, vooral die van haar zus Sonja, zonder dat Sonja zelf aan het woord komt.
Het clusteren van de hoofdstukken per onderwerp brengt een niet-chronologische opbreng met zich mee. Er wordt veel gewerkt met flashbacks en verwijzingen naar de toekomst (of naar andere hoofdstukken), wat tot verwarring kan leiden. Voornamelijk de combinatie van de vele namen en de vele veranderingen in tijd zorgen ervoor dat de lezer zonder voorkennis over Willem Holleeders criminele verleden het moeilijk kan krijgen.
De grote vraag is natuurlijk hoe dit verhaal afloopt. Het nawoord - een brief van Astrid aan haar broer - zorgt voor kippenvel.

“Broer,

Het breekt mijn hart dat ik jou moet laten opsluiten, maar geloof me dat ik samen met jou daarbinnen zit. Ik geef jou levenslang, maar heb daardoor zelf ook levenslang. Een leven lang angst, tot aan het moment dat mijn tijd gekomen is. Of zoals jij zegt: ‘Als je hem op je af ziet stormen met dat ding heb je nog een moment. Een moment om te denken: had ik het maar niet gedaan.’ Maar ik heb het gedaan. Ik had zo graag gewild dat het anders kon, maar je hebt mij geen keuze gelaten.”

Maar de einde van dit boek is niet de einde van dit verhaal. Het zal mij benieuwen hoe het afloopt met Astrid, Sonja en Sandra, maar de tijd zal het leren.