Een spel met de werkelijkheid

In Henry II Fix leeft Atte Jongstra zich helemaal uit op het thema 'wat is werkelijkheid'. Niet voor niets is de bad guy in het verhaal Rhijnvis Feith: Feiten zijn in het leven van Fix problemen, want Fix lijkt zich niet teveel te willen fixeren. Of misschien zijn vaste feiten juist geen probleem, zolang ze niet door onwelgevallige feiten worden achterhaald. Of in elk geval zijn feiten verwarrend. Uiteraard is de vertelling, een mystificatie, opgetuigd met feiten: afbeeldingen uit de tijd waarin Fix leefde, zodat je zijn wereld kunt zien. De verwijzingen naar mystificatie en werkelijkheid zijn zo veelvuldig en zo gelaagd, dat het een plezier is (al dan niet bij herlezen) steeds weer nieuwe verbanden tegen te komen.

Om een goede biografie te vertellen, heeft Jongstra zich diep in de historie ingewerkt (die hij ook bij De Heldeninspecteur heeft gebruikt). Het gaat hierbij om het begin van de negentiende eeuw, die meestal als saai en burgerlijk wordt weggezet. Voor Fix in Zwolle is het echter helemaal niet saai, dus voor de lezer ook niet. Wie geïnteresseerd is in de negentiende eeuw, is dit boek een aanrader.

Het verhaal wordt echter niet zozeer voortgestuwd door de vaak wat kolderieke avonturen van Fix, maar door de vloeiende, soepele manier van schrijven waardoor de zinnen zich aaneenrijgen en uitnodigen verder te lezen. Jongstra heeft wat je een 'klassiek- literaire' stijl zou kunnen noemen, maar dan zonder het stof van bijvoorbeeld de Tachtigers, en met moderne speelsheid. Misschien als Hildebrand (Nicolaas Beets) in zijn Camera Obscura, wat natuurlijk min of meer hetzelfde thema heeft. Hierdoor krijg je als lezer de sensatie dat je een boek uit de negentiende eeuw leest (in feiten en details) maar met een veel minder gedragen schrijfstijl als dat je zou kunnen verwachten.