Bizar en macaber, maar niet spannend

Ik ben winkeldief omdat mijn kanarie vroeger zo vals zong. Ik ben op het criminele pad beland omdat ik in mijn puberteit ben gepest met mijn pukkels. Het is het soort gelegenheidsargumenten waarmee de meeste mensen snel korte metten maken. De hoofdpersoon in Ik zal je altijd vinden van John Ajvide Lindquist heet niet toevallig John Lindquist. De auteur poogt in dit boek, dat is geschreven als een autobiografie, een verklaring te geven voor het soort boeken dat hij later is gaan schrijven en voor de ontsporing van de hoofdpersoon.

Wat is waarheid en wat is verdichtsel in Ik zal je altijd vinden? Dat zal nooit helemaal duidelijk worden. De gekozen vertelwijze laat voldoende ruimte voor onduidelijkheid en speculatie daarover. John Lindquist heeft zich voorgenomen om een goede goochelaar te worden, maar dat loopt niet naar wens. Hij verhuist naar Stockholm en huurt een klein en somber vertrek dat gespeend is van zonlicht. Hij probeert met wat gegoochel zijn kostje bij elkaar te scharrelen.

Zijn vingervlugheid gebruikt hij voor winkeldiefstallen. Tot het misgaat en hij wordt opgepakt. Na een kort verblijf in de gevangenis keert hij terug naar zijn kamer. Dan gaat zijn leven veranderen. Hij begint met het verhaal op te schrijven van een ingrijpende gebeurtenis uit zijn jeugd. Maar ook: in de gemeenschappelijke wasruimte van het complex is een bad gevuld met een donkere smurrie. Het heeft een vreemde aanzuigende kracht die in de loop van de tijd steeds sterker wordt. Wat die kracht inhoudt en wat je ermee kunt, wordt hem na enige tijd duidelijk. De smurrie geeft op een macabere manier toegang tot een parallelle wereld, De andere plaats, waarin je wordt wie je wilt zijn. Maar de toegang is niet gratis en ook John moet een hoge prijs betalen.

Het verhaal uit zijn jeugd en de reizen naar De andere plaats zijn bepalend voor de toekomst van John. De auteur wil daarmee een verklaring geven voor het verband tussen die voorvallen en zijn latere boeken enerzijds en de ontsporing van verteller John, die op het criminele pad terechtkomt, anderzijds. Hij slaagt daarin maar matig.

Ik zal je altijd vinden bestaat uit drie delen. In het eerste deel overheerst de beschrijving van het voorval uit zijn jeugd, afgewisseld met een steeds meer vervreemdend heden. In het tweede deel gaat het over De andere plaats en de gevolgen voor het leven in het hier en nu van John en van vele anderen die ook die reis hebben gemaakt. Het derde deel speelt zich af na zijn vertrek en hierin speelt het Zweedse nationale trauma, de moord op Palme, een belangrijke rol.

Lindquist beheerst het schrijven in die zin dat hij goed in staat is om de aandacht van de lezer bij het verhaal te houden. Het is jammer dat hij er in dit boek niet in is geslaagd een goed en geloofwaardig verhaal te construeren. De toegang tot een parallelle wereld is niet origineel. Onder meer Stephen King gebruikt dat nogal eens in zijn boeken. Vaak is de toegang dan een deur, ladder of tunnel, waarbij het beschreven wordt alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Lindquist gebruikt hiervoor de genoemde smurrie en doet dat zodanig dat hij een te groot beroep doet op de lichtgelovigheid van de lezer. Datzelfde geldt voor het nogal ongeloofwaardige verband tussen de bepalende gebeurtenissen en de invloed op het verdere leven van John. Daarnaast zijn er nogal wat losse eindjes. Alles bij elkaar zorgt dat ervoor dat Ik zal je altijd vinden niet in de schaduw kan staan van sommige van zijn eerdere boeken.  

Ik zal je altijd vinden is ten onrechte gelabeld als literaire thriller. Dat is verraderlijk. Het ontbeert allerlei elementen van een thriller, maar het belangrijkste is toch wel dat het nooit spannend wordt. Wel bizar en macaber, zoals de boeken van Stephen King of Clive Barker. Horror zou een beter passend label zijn. Liefhebbers van thrillers kunnen hierdoor op het verkeerde been worden gezet.