Lezersrecensie
magistraal
Net zoals Stefan Hertmans heeft mijn grootvader 'den Grooten Oorlog' als frontsoldaat meegemaakt en ook hij schreef zijn verhaal op. Het is zelfs in heel beperkte boekvorm verschenen. Ik heb dit als 17-jarige nog in handen gehad maar ben het doorheen de jaren kwijtgeraakt zonder het gelezen te hebben. Zijn verhaal is voorgoed weg... Ik was dan ook ietwat het noorden kwijt toen ik Oorlog en terpentijn in handen kreeg. Maar dit is niet het verhaal van mijn eigen grootvader, zeker niet. Er kunnen hoogstens parallellen getrokken worden.
Oorlog en terpentijn vertelt het verhaal van een keerpunt in onze Belgische maar bovenal Europese geschiedenis, de geschiedenis van de ontvoogding van de werkende klasse, de geschiedenis van de bakermat van het flamingantisme maar ook het verhaal van het harde armoedige leven van de arbeiders begin vorige eeuw. Los van die harde realiteiten dein je mee op golven van melancholie en prachtige intieme beschrijvingen van een opgroeiend kind, een jongeling in een wereld die eigenlijk niet voor hem is geschapen en waar hij zijn plaats niet in vindt om te eindigen met een oude zonderling die hardnekkig vasthoudt aan waarden die wij niet meer kennen. Het boek vertelt het verhaal van Urbain Martien in drie fasen.
Je krijgt het verhaal van een opgroeiend kind middenin het armoedig arbeidersbestaan begin vorige eeuw. Als kleine jongen gaat ‘Urbain Martien’ steevast mee met zijn kunstzinnige vader die leeft van de restauratie van fresco's in kerken. Het is tijdens die weinige momenten in zijn leven dat de kiem gelegd wordt van zijn later talent als schilder-kopieerder. Terwijl zijn vader wegdroomt in zijn restauratiewerk ligt de zware last van het gezin op de schouders van zijn moeder. Zijn moeder waarmee hij zijn hele leven mee verbonden blijft moet een krachtige persoonlijkheid geweest zijn. Ze koos uit eigen beweging voor de liefde, verzaakt aan een gemakkelijk bourgeoisie leven en gaat de dagelijkse overlevingsstrijd aan. Aan dat jonge onbezonnen leven komt abrupt een einde als hij de leeftijd bereikt om mee te gaan werken als ‘smid-ijzerdraaier-mechanieker’ in de metaalfabriek van zijn oom Evarist. Het moet een hel geweest zijn om in deze omstandigheden te werken. Het is slikken als je dit leest en toch moeten we dit lezen om het nooit te vergeten. Net zoals de verschrikkingen van de loopgraven in het tweede deel van het boek waarin je een Urbain leert kennen van onverzettelijkheid, eergevoel en onbegrijpelijke moed met ware doodsverachting. De irrealiteit van een ‘België op de vlucht’, de dodelijke verveling van opgetrommelde troepen voorafgaand en onwetend van de gruwel en horror waarin ze zullen terechtkomen wordt genadeloos doorheen je strot geduwd. En ik kan je verzekeren het blijft hangen.
Dertien jaar heeft hij aan die memoires gewerkt en in de zomer van 1976, gegrift in het geheugen van een generatie door uitzonderlijke warmte en droogte stopt hij met schrijven. Moe en doodop, met de woorden “mijn dierbare Gabrielle, als ik aan de dood van uw dierbare zuster peins…” start het derde deel. Een deel dat voor veel opheldering zorgt, oplossingen en logische antwoorden van prangende vragen die je als lezer opbouwt gedurende dit verhaal. Net zoals ouder worden voor velen onder ons opheldering brengt.
En om terug te keren naar mijn persoonlijke opening werd ook ik in deze tijd geconfronteerd met oorlogszaken. Waarom net nu, net nadat ik dit magnifieke verhaal heb mogen lezen? Waarschijnlijk omdat de enige nog in leven zijnde persoon die mij recht uit haar leven kon vertellen wat oorlog betekent voor de burger mijn moeder is.
Oorlog en terpentijn is echter véél en véél meer dan een stuk persoonlijke geschiedenis van iemand tijdens zo’n ingrijpende periode in onze Europese evolutie. Het is een meesterlijke roman waarin Stefan Hertmans een stuk van zichzelf blootgeeft, een wonderlijk samenspel van parallelle levens doorheen de tijd die vervlogen tijdsbeelden vastzetten op je netvlies.
Oorlog en terpentijn, maak dit alstublief verplichte lectuur in ons secundair onderwijs. Leraren geschiedenis, levensbeschouwing en Nederlands bespreek dit boek, laat het lezen zelfs in delen mocht het te zwaar zijn voor onze jonge adolescenten! Al was het maar om enige neutrale duidelijkheid te scheppen waar ons hedendaags politiek kluwen vandaan komt.http://www.boekensite.gent/node/565
Oorlog en terpentijn vertelt het verhaal van een keerpunt in onze Belgische maar bovenal Europese geschiedenis, de geschiedenis van de ontvoogding van de werkende klasse, de geschiedenis van de bakermat van het flamingantisme maar ook het verhaal van het harde armoedige leven van de arbeiders begin vorige eeuw. Los van die harde realiteiten dein je mee op golven van melancholie en prachtige intieme beschrijvingen van een opgroeiend kind, een jongeling in een wereld die eigenlijk niet voor hem is geschapen en waar hij zijn plaats niet in vindt om te eindigen met een oude zonderling die hardnekkig vasthoudt aan waarden die wij niet meer kennen. Het boek vertelt het verhaal van Urbain Martien in drie fasen.
Je krijgt het verhaal van een opgroeiend kind middenin het armoedig arbeidersbestaan begin vorige eeuw. Als kleine jongen gaat ‘Urbain Martien’ steevast mee met zijn kunstzinnige vader die leeft van de restauratie van fresco's in kerken. Het is tijdens die weinige momenten in zijn leven dat de kiem gelegd wordt van zijn later talent als schilder-kopieerder. Terwijl zijn vader wegdroomt in zijn restauratiewerk ligt de zware last van het gezin op de schouders van zijn moeder. Zijn moeder waarmee hij zijn hele leven mee verbonden blijft moet een krachtige persoonlijkheid geweest zijn. Ze koos uit eigen beweging voor de liefde, verzaakt aan een gemakkelijk bourgeoisie leven en gaat de dagelijkse overlevingsstrijd aan. Aan dat jonge onbezonnen leven komt abrupt een einde als hij de leeftijd bereikt om mee te gaan werken als ‘smid-ijzerdraaier-mechanieker’ in de metaalfabriek van zijn oom Evarist. Het moet een hel geweest zijn om in deze omstandigheden te werken. Het is slikken als je dit leest en toch moeten we dit lezen om het nooit te vergeten. Net zoals de verschrikkingen van de loopgraven in het tweede deel van het boek waarin je een Urbain leert kennen van onverzettelijkheid, eergevoel en onbegrijpelijke moed met ware doodsverachting. De irrealiteit van een ‘België op de vlucht’, de dodelijke verveling van opgetrommelde troepen voorafgaand en onwetend van de gruwel en horror waarin ze zullen terechtkomen wordt genadeloos doorheen je strot geduwd. En ik kan je verzekeren het blijft hangen.
Dertien jaar heeft hij aan die memoires gewerkt en in de zomer van 1976, gegrift in het geheugen van een generatie door uitzonderlijke warmte en droogte stopt hij met schrijven. Moe en doodop, met de woorden “mijn dierbare Gabrielle, als ik aan de dood van uw dierbare zuster peins…” start het derde deel. Een deel dat voor veel opheldering zorgt, oplossingen en logische antwoorden van prangende vragen die je als lezer opbouwt gedurende dit verhaal. Net zoals ouder worden voor velen onder ons opheldering brengt.
En om terug te keren naar mijn persoonlijke opening werd ook ik in deze tijd geconfronteerd met oorlogszaken. Waarom net nu, net nadat ik dit magnifieke verhaal heb mogen lezen? Waarschijnlijk omdat de enige nog in leven zijnde persoon die mij recht uit haar leven kon vertellen wat oorlog betekent voor de burger mijn moeder is.
Oorlog en terpentijn is echter véél en véél meer dan een stuk persoonlijke geschiedenis van iemand tijdens zo’n ingrijpende periode in onze Europese evolutie. Het is een meesterlijke roman waarin Stefan Hertmans een stuk van zichzelf blootgeeft, een wonderlijk samenspel van parallelle levens doorheen de tijd die vervlogen tijdsbeelden vastzetten op je netvlies.
Oorlog en terpentijn, maak dit alstublief verplichte lectuur in ons secundair onderwijs. Leraren geschiedenis, levensbeschouwing en Nederlands bespreek dit boek, laat het lezen zelfs in delen mocht het te zwaar zijn voor onze jonge adolescenten! Al was het maar om enige neutrale duidelijkheid te scheppen waar ons hedendaags politiek kluwen vandaan komt.http://www.boekensite.gent/node/565
10
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jan Stevens
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
