Een prachtig boek over de aanwezigheid van afwezigen

‘I like beautiful melodies telling me terrible things’ (Tom Waits) is het motto van de indrukwekkende debuutroman ‘De Afwezigen’ van Lieke Kézér. Het boek gaat over mooie muziek, melodieën en de vreselijke dingen die mensen kunnen overkomen.
Hoofdpersoon in ‘De Afwezigen’ is Joshua James. Zijn vader is druk bezig met een filmcarrière en verlaat zijn zoon. Het leidt er toe dat op school ‘zijn ontwikkeling als een ontspoorde locomotief tot stilstand komt.’ Het gaat niet goed met Joshua en het wordt nog erger als zijn moeder komt te overlijden. De 71-jarige Frank Johnson, die zijn vrouw net verloren heeft, ontfermt zich over Joshua en neemt hem mee naar New York. Frank was muzikant en speelde in de band van Duke Ellington. Hij koopt voor Joshua een saxofoon en Joshua wordt een beroemd saxofonist.
Manager Dave Pellegrino neemt de ‘vaderrol’ over van Frank. De biologische vader van Joshua, die verslaafd is aan drugs en ook zijn zoon aan de drugs heeft gebracht, heeft altijd geld nodig en benadert Joshua via Dave. Dave houdt afstand met een noodlottige afloop.
Verlies, overleven, verdriet, omgaan met rouw, eenzaamheid, wanhoop en het gemis van dierbaren spelen door het hele boek. Zij zijn de afwezigen, maar eigenlijk heel erg aanwezig. En steeds is daar de muziek die een rol speelt. De moeder van Joshua was een groot fan van Elvis Presley, de jazzscene in New York, zelfs ‘Space Oddity’ komt voorbij. En er is vooral het betoverende saxofoonspel van Joshua.
Joshua is door alles wat hem overkomen is naar binnen gericht en communiceert vooral via zijn saxofoon. Het is voor hem alles. Hij trekt zich na de dood van Dave Pellegrino uit het openbare leven terug en is van de aardbodem verdwenen lijkt het. Hij mist echter zijn meest dierbaren en maakt alleen muziek voor zichzelf. Het leidt tot een prachtige ontknoping waarbij de vader van Joshua een rol speelt.
De kracht van muziek komt nog eenmaal terug in de klanken van het eerste nummer dat Joshua schreef toen hij zich uit het openbare leven terugtrok: loepzuiver, indringend en fabelachtig mooi. En dat geldt ook voor deze roman.
De auteur speelt met de volgorde in tijd en met het vertelperspectief. Hoewel Joshua de hoofdpersoon is, is hij afwezig als het gaat om het vertelperspectief. In ieder hoofdstuk (dat als titel een jaartal heeft) wordt het verhaal van Joshua verteld door iemand die hem nabij is, die dus aanwezig is. Maar iedere aanwezige heeft ook weer mensen, familieleden die hij/ zij mist en die dus afwezig is. Het spelen met aanwezig, afwezig, nabijheid, verder-verwijderd zijn, het zoeken naar geborgenheid worden steeds vanuit een ander perspectief benaderd, maar vormen wel de rode draad in het boek. De auteur heeft goed nagedacht over de structuur van het boek. Door de chronologie niet te volgen lijkt het boek moeilijk te lezen, maar je krijgt wel veel meer zicht op de handeling in het boek, de ontwikkeling van het hoofdpersonage. Wat het hoofdpersonage daar zelf van vindt blijft een beetje verborgen. Net zoals hij zijn muziek voor zichzelf houdt, blijft zijn innerlijk gevoelsleven wat diffuus. Het maakt het lezen tot een prachtige ervaring.
En dan zijn er die prachtige zinnen en metaforen. Lieke Kézér kijkt met al haar zintuigen. Een paar voorbeelden: “De vliegtuigen scheerden als zilveren schimmen in het heldere ochtendlicht over de start en landingsbanen” en “in zijn hoofd fladderden opbeurende woorden als grijze motten, maar hij kreeg ze niet gevangen.
Vijf sterren. Inmiddels is Lieke aan het denken aan een nieuwe roman. In de gaten houden deze schrijfster.