Soms is onwetendheid een zegen

Marc Kerkhofs (1964) is bekend van zijn debuutthriller Beet(2017), die op heel wat plekken besproken werd. Wat minder bekend is zijn debuutroman Verloren Tijd, die eveneens in 2017 verscheen en bijna geen aandacht trok. In deze roman blijkt, net als in Beet, dat de auteur een voorliefde heeft voor het verrassende, onverwachte. Hij kiest steeds voor gewone mensen, in een normale straat. Mensen die je buren zouden kunnen zijn. Maar het gewone blijkt bijzonder te zijn.

In deze roman, waarin hij de spanning goed weet vast te houden en die vol staat met verrassende wendingen, is Sven het hoofdpersonage. Hij is veertig jaar, kijkt terug en constateert dat hij niet echt veel geluk in zijn leven heeft gekend. Zijn relatie met zijn moeder was slecht, hij werd door haar niet voor vol aangezien. Dat in tegenstelling tot zijn broer Etienne waarvoor zij door het vuur ging. Sven was de oogappel van zijn vader Gerard van de Velde (wees en aan de rand van een maïsveld gevonden; een man met een verleden en een gesloten karakter). De relatie tussen vader en moeder staat ook op gespannen voet. Moeder overlijdt als Sven dertig jaar is en zijn vader bloeit op totdat ook hij tien jaar later plotseling overlijdt. Sven heeft altijd een goede relatie met zijn vader gehad, hield van hem. Nu staat hij er alleen voor. De verwijdering tussen Etienne en Sven is al jaren eerder veroorzaakt door Nora, de echtgenote van Etienne, een nymfomane pur sang. De eerlijkheid van Sven is een van de oorzaken van de verwijdering. Etienne en Sven hebben elkaar 24 jaar niet gezien. Etienne is de man die het gemaakt heeft en op een bank werkt en ‘aan een glanzende desk’ zit. Sven heeft niet veel bereikt, maar is gelukkig. Op de crematie van vader spreekt een onbekende die Gerard als broer, vriend 44 jaar geleden uit het oog heeft verloren. Waarom en wie is die man? Ook Etienne wil het weten. Na de crematie zoekt Etienne toenadering tot Sven al lijkt hem de erfenis niks te kunnen schelen. Het blijkt dat Etienne ook zo zijn problemen heeft. Sven trekt in het huis van zijn vader met goedvinden van Etienne, ontdekt de laptop van zijn vader en komt daardoor steeds meer van zijn familiegeschiedenis te weten. En die is onthutsend. Niemand blijkt te zijn wie hij is.

Sven gaat op zoek naar de verloren tijd, de waarheid van zijn afkomst. Wat speelde er tussen zijn ouders? Zijn vader was wees, maar wie waren zijn ouders en was hij wel wees? Is Etienne wel zo’n onkreukbare broer? Wat is de rol van Jean Knevels, alias De Knijt, een op het oog louche figuur, die ineens verschijnt op de crematie van Gerard en ooit zijn beste vriend was? En dan is er nog Freddy Boonen. Wie was hij? Waarom ontfermde hij zich een aantal jaren over Gerard toen die het internaat ontvluchtte en waarom wilde hij hem na zijn achttiende jaar nooit meer zien? Langzamerhand wordt een tragische familiegeschiedenis ontrafeld. Sven weet de tijd die ‘verloren’ lijkt te gaan onder het zand weer terug te vinden. De cover van het boek is daarom raak getroffen. Als Sven in het laatste hoofdstuk terugkijkt op wat hij ontdekt heeft constateert hij dat onwetendheid soms een zegen is. En met die constatering slaat hij de spijker op zijn kop. Het is niet voor niets de laatste zin van het boek.

Het verhaal van deze ik-roman is min of meer chronologisch verteld, maar flashbacks zijn soms nodig om het verleden te duiden. Zo hier en daar strooit de auteur er een flashforward tussendoor die je kunt zien als een teaser om snel door te lezen. Kerkhofs houdt de spanning goed vast, hoewel je soms het idee hebt dat het wel ‘erg toevallig’ is. Er zijn nogal wat verschillende verhaallijnen, histories in het boek, maar de schrijver weet die op een natuurlijke manier met elkaar verbinden tot een geloofwaardig plot. Met veel raffinement weet de auteur steeds een nieuw puzzelstukje te leggen totdat een totaalbeeld ontstaat. Het grote thema in het boek is ‘niets is wat het lijkt te zijn’/ oordeel niet te snel. Maar ook het thema van vertrouwen versus wantrouwen speelt een rol. De documenten die opgeslagen zijn op de computer van Gerard zorgen ervoor dat de geschiedenis zich ontvouwt. Zij vormen het ‘cement’ die de verhaallijnen verbinden. Het is vervolgens steeds Sven die op onderzoek uitgaat en probeert te checken of de feiten kloppen. Hij komt in die zoektocht steeds nieuwe elementen tegen, die hem opnieuw uitdagen.

Kerkhofs gebruikt geen ingewikkelde taal waardoor de lezer het verhaal makkelijk kan volgen. Er vallen mooie zinnen te noteren zoals als hij Frans moet spreken: ‘Mijn Frans kende een premature dood toen ik de schoolbanken verliet op mijn zestiende.’ En deze: ‘Etienne was de man met de edele chromosomen, ik scheen de restjes gekregen te hebben, het afval, het kaf. Mijn koosnaampje was Kaffer.’ Bij het hoofdpersonage is de meeste ontwikkeling te zien en Sven groeit langzamerhand van ‘Kaffer’ die voor zijn mening durft uit te komen, van een naïeve man, een sulletje die je van alles in zijn schoenen kunt schuiven, tot iemand die weet wat hij wil en heel goed in staat is zijn eigen beslissingen te nemen. De andere personages lijken aanvankelijk weinig ontwikkeling te kennen, maar omdat de lezer steeds meer van hun achtergrond, geschiedenis te weten komt krijgen ze onmiskenbaar reliëf.

Verloren tijd is een roman waarin Marc Kerkhofs laat zien dat hij op geloofwaardige wijze een verhaal kan vertellen, dat hij een auteur is die let op de details (soms een beetje teveel), goed weet te observeren en een mooie sfeer weet neer te zetten. Als je ook Beet hebt gelezen dat zie je dat de auteur in zijn tweede boek enorm gegroeid is. Mooi om dan ook kennis te nemen van zijn debuut en zo de ontwikkeling van een schrijverschap te zien.