Geschiedenis met een 'twist'

Wolkenjager van Marcel Vaarmeijer (1963) is de derde roman die gebaseerd is op het leven van zijn moeder. In de romans heet die moeder Louise Veldman. Eerdere delen zijn Voor wie ik heb liefgehad (2016) en Heelmeester (2017). Vaarmeijer vertelde in een interview met Bookazine dat hijzelf als kind niet gewenst was. Met zijn moeder had hij niet zo’n hechte band. Hij wilde haar begrijpen en de geheimen die ze met zich meedroeg vanuit de Tweede Wereldoorlog kennen. Toen Marcel 15 jaar was ging hij bij de Marine. Deze elementen heeft Vaarmeijer op een bijzonder originele manier verwerkt in deze tragikomische roman. Wolkendrager is pure fictie, maar….

In deze roman is Eden B. Foster het hoofdpersonage. Het verhaal wordt vanuit haar perspectief beschreven. Ze woont met haar steenrijke ouders Tom en Louise in Texas. Eden wordt door haar vader paradijsprinsesje genoemd omdat haar voornaam letterlijk paradijs betekent. Het verhaal start als Eden zes jaar is en ze met haar vader op expeditie gaat. Tom heeft zijn sporen in het leger verdiend en heeft zelfs de hoogste militaire onderscheiding, de Medal of Honor, opgespeld gekregen. Hierdoor gaan alle deuren voor hem open tot op het hoogste niveau. Hij is beducht voor een invasie van de ‘Ruskies’ en stoomt Eden klaar ‘om het land te redden’.

Van oom Fritz, voormalig kolonel in de luchtmacht, die vliegtuigen en helikopters verzamelt, leert Eden op zeer jeugdige leeftijd vliegen. Hij is ook uitvinder en heeft voor Eden op haar zolderkamertje een uitschuifbaar dakdeel gemaakt zodat Eden naar de sterrenhemel kan kijken. Eden wordt liefdevol omringd.

“Je bent een wonderkind. De Einstein van het luchtruim, de Mozart van de vloot.”

Tom en Louise dragen een trauma uit het verleden met zich mee. Louise vertelt Eden aan de hand van dagboekfragmenten wat haar overkomen is. Eden is onvoorwaardelijk trouw aan haar ouders en wil hen begrijpen. Langzamerhand wordt op subtiele wijze hun verleden ontrafeld.

“In de kelder lagen twee legerkoffers met uniformen en medailles. De medailles waren donker en verweerd. Ze hadden een speciale betekenis voor mama. Toen ik ze later in een medailleboek opzocht, begreep ik waarom.”

Arturo, een jongen met een Mexicaanse achtergrond, is haar beste vriend en wordt later haar echtgenoot. Eden is in veel opzichten bijzonder en wordt uiteindelijk de beste pilote bij de marine (haar vliegtuig heet Wolkenjager). Ze komt in een rollercoaster van (soms hilarische) gebeurtenissen terecht. Als pilote is ze betrokken bij allerlei conflicten (zoals Srebrenica, de Golfoorlog, de oorlog in Afghanistan). Ze haat geweld, wil mensenlevens redden. Het aantal onderscheidingen en bevorderingen stapelt zich op. Tijdens een gevangenschap in Afghanistan wordt ze herhaaldelijk verkracht en krijgt ze een dochter. Die wordt haar afgenomen, een trauma. Ze doet er tien jaar over om haar te vinden en Osama bin Laden speelt daarbij een rol. Uiteindelijk verlaten Arturo en Eden de marine. Dan ontvouwt zich het masterplan van haar vader, juist in de tijd dat Trump president wordt. Het levert een mooie ontknoping van het boek op.

Vaarmeijer weet geschiedkundige feiten  steeds in een ander perspectief te zetten. Zoals het feit dat Osama bin Laden niet bij de aanval op zijn compound om het leven kwam maar pas veel later.

Wolkenjager is een avonturenroman, maar ook een ontwikkelingsroman. Het boek begint in 1969 en eindigt in 2018. Marcel Vaarmeijer is een uitmuntend verteller en heeft een lichte toon. Hij gebruikt de taal die bij de leeftijd van Eden past. Als zesjarige zit ze nog in de fantasiewereld en heet de vakantie een wonderweek. Humor speelt een belangrijke rol in het boek, maar er is eveneens een laag in het verhaal, die verwijst naar de historie of de actualiteit. Thema’s zijn: discriminatie, het verschil tussen arm en rijk, onvoorwaardelijke vriendschap, loyaliteit, gebruik maken van relaties/macht, geweldloosheid tegenover geweld, leugenachtigheid van politici, verraad, persoonlijke trauma’s. Maar steeds is er die twist die je net op een andere manier naar de dingen laat kijken.

Maar wat een verbeelding, wat een fantasie, wat een spanning.