Over gezien worden

Eerder schreef Nico Dijkshoorn het boek ‘Nooit ziek geweest’. Dat was een keihard relaas over zijn vader Klaas. In dat boek werd als het ware de rekening met zijn vader vereffend. Als tweede deel van een soort van familiekroniek verschijnt ‘Ooit gelukkig’. De opzet van het boek is een eerbetoon te schrijven voor zijn moeder Nel. Het boek begint echter met de zin: ‘Ik ga steeds minder vaak bij mijn moeder langs’. In plaats van een eerbetoon, is het boek een aaneenschakeling van anekdotische momenten waarin we getuige zijn van de povere en soms ook rauwe wijze van communiceren binnen de familie Dijkshoorn. Moeder Nel kan op een gegeven moment niet meer alleen wonen, en krijgt een kamer in Amstelveen met uitzicht op de bootjes. Samen met zijn broers probeert Nico de zaken een te regelen. In het eerste deel maken we mee dat zowel vader Klaas als moeder Nel komen te overlijden.
Waar het boek in het eerste deel grotendeels om Nel draait, gaat het in de rest van het boek vooral over Nico zelf. Hij krijgt een aantal tia’s waardoor angst en onzekerheid hem begeleiden. Hij worstelt om staande te blijven, om gezien en erkend te worden. Dat is niet iets wat hij van huis uit heeft meegekregen en ook niet iets wat hij op een presenteerblaadje krijgt. Hij moet er hard voor werken, zelfs tegen de moeite en de zorg in. De worsteling om gezien en erkend te worden is eigenlijk het gesprek dat hij (innerlijk) met zijn vader Klaas en moeder Nel voert. Tegen zijn dochter zegt hij op een gegeven moment: “Ik verander in mijn vader”. En met de tia’s die hij krijgt is hij bang dat hij zijn moeder achterna gaat.

Nico schrijft onverbloemd, recht-toe-recht-aan. Zonder poespas, bijna zoals hij spreekt. Als je het boek leest is het alsof je hem hoort. Daardoor leest het lekker weg, zonder moeilijke woorden maar ook geen mooi gestileerde zinnen.

De titel refereert aan de moeder van Nico, die getuige bladzijde 207 twee maal gelukkig geweest is, namelijk “toen ze een knobbeltje in haar borst had en het geen kanker bleek te zijn en toen ze als meisje in Zwitserland was.”
Later in een gesprek met zijn broer Stefan vraagt Nico daarnaar:
“Ik zeg: ‘Maar hoezo gelukkig? Hoe dan? Waarom was ze daar dan gelukkig, in Zürich?’
We zwijgen, maar denken allebei hetzelfde. Dat was ver voor Klaas. Voordat iedereen doodging. Oor haar beroerte. Voordat ze drie
kinderen kreeg. Het kon daar nog alle kanten op.”
Ooit gelukkig. Toen was geluk er. Maar er is zoveel voorgeschoven, als wolken voor de zon.
En daar kan je niet meer achter terug.

Het boek geeft een inkijkje in het leven van het gezin Dijkshoorn, en de plek die Nico daarin had. Het is een direct en uit het leven gegrepen relaas geworden.
Nico geeft in een interview aan dat hij het snel heeft geschreven. Die sfeer ademt het boek ook. Het is erg anekdotisch zonder veel reflectie. Dat is jammer.
De lezer blijft achter met de vraag aan Nico: “Was jij ooit gelukkig?”